درشناخت آقای کرزی اشتباه کردم
درشناخت آقای کرزی اشتباه کردم
یاداشت اداره: روز نامه هشت صبح گفتگویی را با داکتر عبدالله عبدالله ریس ایتلاف ملی افغانستان انجام داداه است که نکات جالبی دارد بدین منظور با اجازه روزنامه هشت صبح این مصاحبه را به نشر می سپاریم.
میز نشراتی خورشید
میز نشراتی خورشید
یادداشت: 8صبح در نظر دارد یک رشته گفتگوها را با شخصیت‌های سیاسی کشور در پیوند به اوضاع کشور و انتخابات سال 1393 به نشر برساند. در این شماره نظرات داکتر عبدالله را می‌خوانید. از آنجایی که در آستانه‌ی سالگرد امضای پیمان بن قرار داریم، گفتگو با پرسش‌هایی در مورد آن پیمان آغاز می‌شود.
—
8صبح: جناب داکتر عبدالله شما و دوستان‌تان در جبهه‌ی متحد پیشین، حتا پیش از برگزاری کنفرانس بن، خواستار زعامت آقای کرزی در افغانستان پس از طالبان بودید، جیمزدابینز اولین نماینده سیاسی واشنگتن برای افغانستان پس از طالبان، در خاطراتش نوشته است، اسم آقای کرزی را برای اولین‌بار از زبان شما شنیده است، دلیل خوش‌بینی‌تان به آقای کرزی در آن زمان چه بود و چگونه با ایشان معرفی شده بودید؟
داکتر عبدالله: باید بگویم که چند اصل قبل از کنفرانس بن مدنظر ما بود. اول این‌که یک تغییری باید بیاید در افغانستان. دیگر این‌که باید جنگ برای حل منازعات سیاسی به پایان برسد. دیگر این‌که ما در جبهه‌ی متحد وقت به این نتیجه رسیده بودیم که اگر کسی از درون جبهه‌ی متحد به‌عنوان رییس اداره‌ی بعد از طالبان مطرح شود، مشکلات ایجاد می‌شود و امکان شکل‌گیری یک توافق سیاسی با دیگر جهت‌ها از میان می‌رود. در آن زمان نام‌های زیادی مطرح بود. ما فکر می‌کردیم که اگر کسی از گروه روم رییس اداره‌ی موقت شود بهتر است. به‌دلیل این‌که این گروه، در آن زمان در خارج از افغانستان، شماری از شخصیت‌های کشور را در خود جا داده بود، اگرچه در داخل کشور، نفوذ چندانی نداشت. البته آقای کرزی در دوره‌ی مقاومت صرف یک‌بار به نمایندگی از گروه روم به درقد (ولایت تخار) آمده بود. من در واشنگتن در دوران مقاومت یک‌بار با آقای کرزی ملاقات کردم. در آن ملاقات برادرشان عبدالقیوم کرزی نیز حضور داشت. من با آقای قیوم کرزی بیشتر تماس داشتم. در آن ملاقات به این نتیجه رسیدم که آقای کرزی، کسی است که به حقوق شهروندی، دموکراسی و ملت‌سازی باور دارد. نظرات‌شان به‌نظرم ملی و افغانستان‌شمول آمد. علاوه براین تحصیل کرده و متعلق به یک خانواده‌ی جهادی پرنفوذ بودند. به همین دلیل ما، نام آقای کرزی را در داخل افغانستان مطرح کردیم و از او حمایت کردیم، تا رییس اداره‌ی موقت و انتقالی شود. من بیشتر از همه از آقای کرزی حمایت کردم. اما من اشتباه کردم. من در لویه‌جرگه‌ی قانون اساسی به این نتیجه رسیدم که آقای کرزی به دموکراسی مبتنی بر حقوق شهروندی، باور ندارد
.
.
8صبح: چرا سران جبهه‌ی متحد، در آن زمان، دچار اختلاف‌های شدید شدند؟ به‌طور مثال رییس‌جمهور پیشین آقای برهان‌الدین ربانی، با نحوه‌ی عملکرد هیات جبهه‌ی متحد در کنفرانس بن مخالف بودند؟
داکتر عبداالله: استاد ربانی به این نظر بود که هرنوع توافقی باید در کابل اعلام شود. دلیل‌شان این بود که روزی تاریخ قضاوت خواهد کرد که افغان‌ها نتوانستند در خاک خود، به توافق برسند. اما خواست جهان و اقتضای شرایط این بود که یک توافق سیاسی، هرچه زودتر باید صورت بگیرد. استاد ملاحظات دیگری هم داشت، این ملاحظات در بسیاری از موارد به‌جا هم بود، اما در آن‌زمان با وضع پیچیده‌ای روبه‌رو بودیم، رهبر مقاومت احمدشاه مسعود که هم رهبر سیاسی بود و هم رهبر نظامی، شهید شده بود، توجه دنیا هم به یک‌بارگی به کشور ما معطوف شده بود. همه‌ی این‌ها ایجاب می‌کرد که باید هرچه زودتر یک تغییری بیاید. استاد ربانی هم با اصل تغییر مخالف نبود. اما ملاحظاتی داشت، اما وقتی موافقت‌نامه‌ی بن امضا شد، استاد شهید آن را با سعه‌ی صدر پذیرفت. من نزدشان رفتم و نکات اصلی توافقات بن را خدمت‌شان شرح دادم. استاد به‌دلیل این‌که ملاحظاتش لحاظ نشده بود، تا حدودی ناراحت بود، اما به انتقال مسالمت‌آمیز قدرت، راضی شدند
.
.
8صبح: آقای داکتر عبدالله، در کنفرانس بن، وزارت خارجه به شما رسید، وزارت داخله به آقای قانونی و وزارت دفاع به مارشال فهیم، عده‌ای به این نظراند که جناح شما با انحصار تمامی پست‌های کلیدی، زمینه‌ی فروپاشی جبهه‌ی متحد وقت را فراهم کرد، به‌دلیل این‌که دیگر جناح‌های این جبهه، راضی نبودند؟
داکتر عبدالله: تقاضای شرایط چنین بود. ما امتیاز‌ها را برای همیشه انحصار نکردیم. در آن‌زمان تنها نیرویی که ممکن بود امنیت کابل را بگیرد، قوت‌های بود که در اطراف کابل مستقر بودند و در راس همه‌ی آنان، فهیم‌خان بود. غیر از این، هیچ چیز دیگر عملی نبود. در مورد وزارت خارجه هم مساله چنین بود. از میان تمامی جناح‌های جبهه‌ی متحد، بیشترین ارتباط خارجی و تماس‌ها را ما داشتیم و من بیش از پنچ سال مسوولیت وزارت خارجه‌ی مقاومت را به‌دوش داشتم. به همین دلیل در اداره‌ی موقت وزارت خارجه به ما سپرده شد. وقتی لویه‌جرگه‌ی اضطراری به آقای کرزی به‌عنوان رییس اداره‌ی انتقالی رای داد، کابینه‌ی آن‌زمان هم، از لویه‌جرگه رای گرفت. یعنی ابقای من در وزارت خارجه، تصمیم لویه‌جرگه بود. آقای قانونی در آن‌زمان، از وزارت داخله به وزارت معارف رفتند. کسی امتیاز‌ها را برای ابد به خودش انحصار نکرد. واقعیت‌های اداره‌ی موقت چنین ایجاب می‌کرد
.
.
8صبح: چرا در جریان کار اداره‌ی انتقالی اختلاف‌های جناح شما با آقای کرزی اوج گرفت، چرا آن اعتماد آغازین جایش را به رقابت و کشمکش داد؟
داکتر عبدالله: اختلاف یک شبه خلق نشد. در جریان کار به این باور رسیدیم که آقای کرزی به دموکراسی و مشارکت همه در قدرت باورندارد. در اداره‌ی موقت هم اختلاف وجود داشت، اما در آن‌زمان همه فکر می‌کردیم که جزو یک تیم هستیم. اما بعدا آقای کرزی همان اجماع را قصدا برهم زد. این امر سبب شد که اختلاف‌ها شدت بگیرد
.
.
8صبح: آقای داکتر عبدالله چرا نتوانستید پس از اداره‌ی انتقالی و انتخابی، شما و دیگر سیاستمداران جبهه‌ی متحد سابق، حول یک برنامه‌ی واحد یا در یک حزب سیاسی منسجم شوید؟
داکتر عبدالله: اشتباه ما در شناخت آقای کرزی بود. جنجال شخصی نداریم با ایشان. ما زمینه‌ی به قدرت رسیدن آقای کرزی را فراهم کردیم، این واقعا در تاریخ افغانستان بی‌سابقه بود، در این کشور، پدر پسر را به‌خاطر به قدرت رسیدن کور کرده، برادر برادر را کشته، پسر پدر را به سیاه‌چال انداخته، وقتی به این پس منظر نگاه می‌کنید، حمایت ما از آقای کرزی، واقعا یک از خودگذری بی‌سابقه بود. ما فکر می‌کردیم که آقای کرزی قدر این را می‌داند و خود را در خدمت همه‌ی مردم افغانستان قرار می‌دهد. من در انتخابات اول از آقای قانونی حمایت کردم و به آقای کرزی رای ندادم و این را اعلام کردم. به‌دلیل این‌که آقای کرزی فکر می‌کرد که با روش‌های قدیمی خان، خانی و اندیوالی و چیزهایی از این دست، کشور را اداره کند، ما چنین توقعی از آقای کرزی نداشتیم، فکر می‌کردیم او تحصیل کرده است و به دموکراسی باور دارد. در سایه‌ی این اشتباه، همه‌ی ما از آقای کرزی خواستیم که یکجا با ما یک حزب بسازد. ما در آن‌زمان گفتیم که به‌جای این‌که هرکس برود یک حزب بسازد بهتر است که آقای کرزی در راس یک حزب قرار گیرد و ما هم در آن حزب باشیم و در نهایت در سراسر کشور دو حزب نیرومند سیاسی به‌وجود بیاید. اما آقای کرزی، وقت را ضایع کرد، امروز و فردا کرده دو سال ما را فریب داد. این انرژی ما را ضایع کرد
.
.
8صبح: چرا بعدا در اداره‌ی انتخابی اول وزارت خارجه را قبول کردید؟ بسیاری‌ها به این باوراند که شما و دیگر سیاستمداران جبهه‌ی متحد سابق، تا وقتی‌که در حکومت هستید، از آقای کرزی ستایش می‌کنید و وقتی در حکومت نیستند از او به تندی انتقاد می‌کنید، این نشان می‌دهد که هیچ فکر و برنامه‌ای نیست؟
داکتر عبدالله: من از خود می‌خواهم بگویم. همان‌طوری که قبلا گفتم وقتی وزیر خارجه بودم، به آقای کرزی رای ندادم. خودش هم این را می‌داند، چندبار هم این موضوع را در آن‌زمان یادآوری کرد. بعد از این‌که از حزب‌سازی و این‌ها مایوس شدم و به این نتیجه رسیدم که آقای کرزی نمی‌خواهد، خواستم صرف به‌عنوان وزیر خارجه کار کنم و روابط خارجی کشور را گسترش دهم. متاسفانه در شناخت آقای کرزی ناوقت کردیم. همه‌ی ما کوتاهی کردیم، چیزی‌که نمی‌خواستیم شد، کسانی‌که فکر می‌کردند سهم کم‌تر دارند در قدرت، در پی امتیازگیری شدند و این هم زمینه‌ی انسجام را از میان برد. متاسفانه منافع شخصی را ارجیت دادن، نتیجه‌ای بهتر از این ندارد. من این را عامل کلیدی در مشکلات کنونی ما می‌دانم
.
.
8صبح: آقای داکتر عبدالله، شما از آقای کرزی انتقاد می‌کنید. اما خود شما و دوستان‌تان هم نتوانستید یک محور سیاسی واحد تشکیل دهید، رییس‌جمهور پیشین آقای برهان‌الدین ربانی فقید در انتخابات 1383 از آقای کرزی حمایت کرد. در انتخابات سال 1388 هم شخصیت‌هایی مثل مارشال فهیم و اسماعیل‌خان از شما حمایت نکردند، یعنی شما در هیچ مقطعی منسجم عمل نکردید؟
داکتر عبدالله: اگر ما می‌توانستیم یک حزب سیاسی قوی بسازیم، بدون تردید، می‌توانست در سمت‌دهی به اوضاع موثر واقع شود، اما متاسفانه نتوانستیم. این‌که اشخاص چه تصمیمی در مقاطع مختلف گرفتند و اساس این تصمیم‌گیری‌ها چه بود، مربوط به خودشان است. حالت بهتر همین بود که منسجم می‌بودیم و دور یک محور می‌بودیم و مردم افغانستان در آن چهره‌ی خود را می‌دیدند
.
.
8صبح: سال 2014 هم انتخابات ریاست‌جمهوری باید برگزار شود، آرایش سیاسی نیروهای موجود را در آن زمان چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
داکتر عبدالله: پیش‌بینی آرایش نیروهای سیاسی در سال 2014 بسیار مشکل است. اما نیروهای و شخصیت‌های که به آینده‌ی کشور فکر می‌کنند و منافع شخصی، گروهی و خانوادگی را بر منافع کلان کشور و مردم ترجیح نمی‌دهند و به نجات کشور می‌اندیشند، زمینه‌ی گردهم‌آمدن‌شان وجود دارد. نگرانی اصلی من در مورد سال 2014، از ناحیه‌ی تصمیم‌گیری‌های نادرست سیاسی است، من نگران اوضاع نظامی نیستم که خارجی‌ها می‌روند، نیروهای ما آماده نیست و طالبان استفاده می‌کنند. اگر یک انتخابات تقلب‌آمیز دیگر برگزار شود، اگر انتخابات به بهانه‌های واهی برگزار نشود، امکان یک فروپاشی سیاسی وجود دارد. نگرانی اصلی من این است. در جلسه‌ی احزاب سیاسی به آقای کرزی گفتم که از فرصت موجود برای ایجاد شرایط لازم، برای برگزاری انتخابات شفاف استفاده کند
.
.
8صبح: آیا امکان معرفی یک نامزد واحد از سوی ایتلاف ملی، جبهه‌ی ملی، شخصیت‌های پرنفوذ و دیگر جهت‌ها وجود دارد؟
داکتر عبدالله: تمام کوشش ما معطوف به ایجاد همین انسجام است. در شورای همکاری احزاب و ایتلاف‌های سیاسی هم این بحث‌ها جریان دارد. منشور دموکراسی را هم اعضای شورای همکاری امضا کرده‌اند، احزاب داخل حکومت مثل حزب اسلامی و افغان‌ملت هم آن را امضا کرده‌اند. این احزاب گرچه در داخل حکومت هستند، اما منشور دموکراسی را امضا کرده‌اند. این ناشی از ضرورت همین مرحله‌ی تاریخی است. مرحله‌ای که انتقال امنیتی و سیاسی در آن رقم می‌خورد. همه مسوولیت داریم. اگر تشتت در میان جریان‌های سیاسی باشد، مردم ما از آن متاثر می‌شوند و کشور ضرر می‌کند. من از جانب ایتلاف ملی و همکاران ما در شورای همکاری احزاب، می‌توانم بگویم که امیدواری زیاد وجود دارد تا منسجم عمل کنیم
.
.
8صبح: آیا ملاقات شما و احزاب سیاسی با رییس‌جمهور کرزی، سرآغاز یک دیالوگ سازنده میان جریان‌های سیاسی و حکومت است، یا این صرف یک نشست بود و ادامه نخواهد یافت؟
داکتر عبدالله: ما این را یک فرصت دانستیم، نظریات خود را به آقای کرزی گفتیم و از نظریات حکومت آگاه شدیم. اگر این جلسات نتیجه‌ی مثبت عملی داشته باشد، بدون تردید ادامه خواهد یافت. اگر این جلسات به‌گونه‌ای باشد که صرف شب‌ها، خبر آن پخش شود، ادامه‌ی آن سودی ندارد. من مخالف هرنوع معامله با حکومت هستم. اما اگر جریان‌های سیاسی و شخصیت‌ها، روی یک رشته اصول توافق کنند، این چیزی است که ما می‌خواهیم.
8صبح: نظرتان در مورد مذاکرات کابل و واشنگتن روی امضای یک موافقت‌نامه‌ی امنیتی چیست؟
داکتر عبدالله: در جایی‌که پای منافع افغانستان در میان باشد، حمایت می‌کنیم. امیدواریم که کسی از این مذاکرات به نفع شخصی و سیاسی خود استفاده نکند. نباید زیر عنوان منافع افغانستان، بازی شخصی صورت بگیرد. باید همه‌چیز شفاف باشد. ما در جریان مذاکرات نیستیم.
8صبح: به‌عنوان پرسش آخر، تلاش‌های امریکا و بریتانیا را برای ختم جنگ و مذاکره با طالبان، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
داکتر عبدالله: من زیاد امیدوار نیستم به این تلاش‌ها. از ختم جنگ حمایت می‌کنیم. از صلح با عزت حمایت می‌کنیم. اما تلاش‌هایی که به این منظور صورت می‌گیرد، تا حال به نتیجه نرسیده است. تلاش‌های دولت افغانستان هم تا حال ثمربخش نبوده است. ما نمی‌خواهیم که حقوق و آرمان‌های مردم، فدای خواست‌های گروهی شود که مردم بی‌گناه را می‌کشند. تا حال طالبان هم به مبارزه‌ی سیاسی آماده نشده‌اند. آنان برای رسیدن به اهداف‌شان از ترور و جنگ کار می‌گیرند و تا حال از این فکر دست برنداشته‌اند.
8صبح: سپاس آقای داکتر عبدالله
برګفته شده از هشت صبح
