مرگ مارشال غیر منتظره بود
مرگ مارشال افغانستان برای طرفدارانش کاملاً غیر منتظره بود/10.3.2014
روزنامه چاپ مسکو " نیزاویسمایا گازاتا " در مورد مرگ معاون اول رئیس جمهور افغانستان مارشال فهیم مینویسد:
معاون اول ریاست جمهوری افغانستان مارشال محمد قسیم فهیم ۵۶ ساله صب...ح روز یک شنبه ۹ مارچ ۲۰۱۴ در خانه اش در شهر کابل فوت کرد. مارشال فهیم که یکی از رهبران تاجک های افغانستان بود، در ده سال آخر از نفوذ فراوانی بر رییس جمهور کرزی برخوردار بود. مرگ فهیم نه تنها توازن نیروی را در میدان سیاست کابل دگرگون می کند بلکه بر اوضاع پیش از انتخابات ریاست جمهوری این کشور که قرار است به تاریخ ۵ اپریل سال روان برگزار شود، نیز تاثیر می گذارد.
رسانه های افغانستان خبر داده اند که مارشال فهیم به «مرگ طبیعی» مرده است، یعنی سکته ی قلبی کرده است. برای کسی پنهان نیست که معاون اول ریاست جمهوری افغانستان سالهای زیادی از بیماری شکر رنج می برد و گاه به گاه به حالت کومای دیابت نیز دچار می شد و چند بار هم در مرز مرگ و زنده گی دست و پا زد. او بارها برای تداوی به آلمان رفت تا در کلینیک های ویژه درمان شود. آخرین مسافرت او در پایان جنوری سال جاری به آلمان صورت گرفت. چنان که منابع روزنامه ی «نیزاویسمایا گازاتا» در کابل اطلاع می دهند، فهیم چندهفته در آلمان ماند و در برگشت از وضع صحی خوبی برخوردار بود. منبع روزنامه می افزاید که مارشال « پیش از مسافرتش به آلمان به اطرافیانش گفته بود که او باید مراقب صحتش باشد زیرا کارهای زیادی در پیش رو برای انجام دادن دارد. آنگاه اطرافیانش حرفهای او را حمل بر میل او برای حفظ قدرت پس از انتخابات ریاست جمهوری کردند.».
مرگ او برای اطرافیانش کاملاً غیرمنتظره بود. یکی دیگر از منابع روزنامه ی«نیزاویسیمایا گازتا» می گوید: «به زودی پس از پخش خبر مرگش، شایعه ی مسموم شدنش پخش گردید زیرا یک روز پیش از مرگش او را کاملاً سرحال و سالم دیده بودند. رفتار و ظواهر او نشان دهنده ی این نبود که او در وضعیت صحی بدی به سر می برد. "
شایعه ها در مورد مرگِ نه چندان طبیعی معاول اول ریاست جمهوری افغانستان هنگامی پخش می شود که فضای سیاسی برای پذیرفتن چنین شایعه یی به عنوان واقعیت خیلی مساعد است. کارزار انتخابات ریاست جمهوری وارد مرحله ی نهایی شده است. در این کارزار مارشال فهیم در حالی که معاون اول رییس جمهور کرزی بود به صورت علنی از نامزدی مهمترین رقیب کرزی یعنی داکتر عبدالله عبدالله پشتیبانی می کرد. برخی از منابع می گویند که حمایت مارشال فهیم از داکتر عبدالله حمایت ظاهری بود. با این وجود این واقعیت دارد که حتا همین حمایت ظاهری هم موقعیت داکتر عبدالله را در میان رای دهنده گان و در میدان سیاسی افغانستان محکم تر کرده بود. اتحاد فهیم و داکتر عبدالله به صورت عینی به همبسته گی رای دهنده گان تاجک تبار در آستانه ی انتخابات کمک می کرد و نیز این امکان را به داکتر عبدالله می داد که به بخشی از حمایت امکانات دولتی نیز امیدوار باشد. مارشال فهیم در سالهای اخیر تعداد زیادی از آدم های «خودی» اش را در مناصب مهمی در کابل و ولایات افغانستان گماشته بود. یکی از ماموران دولتی در کابل می گوید: « در صورتی که فهیم می خواست کسی به منصبی گماشته شود، این امر هیچ گاه رد نمی شد».
مرگ نا به هنگام محمد قسیم فهیم نتنها ائتلاف او را با داکتر عبدالله از بین برد که به نظر برخی از کارشناسان روی چانس وزیر خارجه ی سابق به پیروزی در انتخابات تقریباً به صورت کامل چلیپا کشید. یکی از ماموران مطلع حکومت افغانستان می گوید که «پس از مرگ مارشال فهیم، شکست داکتر عبدالله در انتخابات ریاست جمهوری یک امر حتمی است».
درگذشت فهیم آرایش نیرو را در صحنه ی سیاسی افغانستان به صورت قاطعی دستخوش دگرگونی می کند. حالا می توان از نشانه های قوام همبسته گی میان گروه کرزی که تا چندی پیش دچار تناقض های داخلی بودند، سخن گفت. بخش بزرگی از اطرافیان کرزی علیه تصمیم رییس دولت در مورد امضا نکردن پیمان امنیتی با امریکا موضع گیری کردند. خویشاوندان نزدیک حامد کرزی تلاش کردند تا از نامزدی وزیر خارجه سابق، زلمی رسول، به عنوان وارث کرزی در این انتخابات جلوگیری کنند. اما در اولین هفته ی مارچ دو حادثه بزرگ - کنار رفتن برادر حامد کرزی، قیوم کرزی، از نامزدی ریاست جمهوری و اعلام حمایتش از نامزدی زلمی رسول و مرگ مارشال فهیم- به صورت قاطعی وضعیت را به سود شکل گیری همبسته گی در میان گروه کرزی دگرگون کرد.
محکم شدن مواضع نزدیکترین حلقه ی «پشتون» حامد کرزی و همچنان بالا رفتن چانس پیروزی زلمی رسول به عنوان «نفر» کرزی در انتخابات ریاست جمهوری در هنگامی صورت می گیرد که میان تاجک ها تفرقه و تشتت بیشتر از پیش اوج می گیرد. مارشال فهیم یگانه رهبر تاجک های افغانستان نبود. اما او بدون شک قویترین آنها بود به همین خاطر خاطر معاون اول ریاست جمهوری افغانستان را همه نگاه می داشتند: هم والی بلخ عطا محمد نور، داکتر عبدالله عبدالله، رییس سابق پارلمان محمد یونس قانونی و معاون سابق وزارت داخله جواد و غیره. یکی از کارشناسان در کابل به روزنامه " نیزاویسمایا گازاتا " گفت:«فهیم در زمان زنده گی اش نتوانست تاجک های افغانستان را متحد کند اما پس از مرگش تاجک ها بیشتر متفرق خواهند شد».
