جنجال های بزرگ جاسوسی

نگاهی به جنجال های بزرگ جاسوسی در جهان طی سال های 2005-2011
19:11
1390 / 02 / 26
روز 3 مه مرکز روابط عمومی سازمان امنیت روسیه خبر از انتقال پرونده جنایی مربوط به "الکساندر پوتییف" سرهنگ سابق اداره اطلاعات خارجی روسیه به دادگاه را منتشر ساخت. پوتییف به خیانت به شکل ارائه اسناد و اطلاعات محرمانه و فرار از خدمت متهم شده است.
آنطور که منبع آگاه خبری در ارگان های امنیتی اطلاع داد، پوتییف که به آمریکا فرار کرده است، به فاش کردن اسرار گروهی از جاسوسان روسیه متهم می باشد که تابستان سال 2010 با چهار تن از کسانی که به جرم جاسوسی در روسیه زندان بودند، معاوضه شدند.
این یکی از جنجال های جاسوسی بزرگی است که طی چند سال پیش در جهان رخ داده است.
سال 2011
26 آوریل شبکه تلویزیونی "الجزیره" به نقل از منابع بحرینی خود گزارش داد که وزارت امور خارجه بحرین از "حجت الله رحمانی" دبیر دوم سفارت ایران در منامه خواسته که طی 72 ساعت کشورش را به دلیل فعالیت در شبکه جاسوسی ایرانی ترک کند. تصمیم وزارت امور خارجه بحرین گام دیگری در جنجال جاسوسی بود که میان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و ایران رخ داده است.
در اواخر مارس در کویت روند دادگاهی علیه گروهی که گویا به نفع ایران به جاسوسی مشغول بودند، به اتمام رسید. سه نفر از متهمین به اعدام و یک نفر دیگر به حبس ابد محکوم شد.
دولت کویت اطلاع داد که نهادهای امنیتی این کشور هشت شبکه جاسوسی که برای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فعالیت می کردند را متلاشی کرده اند. این جاسوسان از جمله دیپلمات های ایرانی، اتباع لبنان و سوریه مقیم کویت بودند. شبکه های جاسوسی بر اساس اعلامیه دولت کویت، از سال 2003 در این کشور فعال بوده و مشغول جمع آوری اطلاعات در خصوص تاسیسات نظامی در خاک امارات و پایگاه های نظامی آمریکا بوده اند.
2 آوریل کویت خبر از اخراج سه دیپلمات ایرانی داد و سفیر خود را از تهران فراخواند.
ایران نیز در پاسخ سه دیپلمات کویتی را اخراج کرد.
سال 2010
بریتانیا در اوائل دسامبر "یکاترینا(کاتیا) زاتولیوتر" تبعه روسیه و دستیار سابق "مایک هنکوک" نماینده مجلس این کشور را به اتهام جاسوسی به نفع روسیه بازداشت کرد. زاتولیوتر بعد از آنکه گویا از طرف نماینده مجلس اطلاعاتی در خصوص برنامه هسته ای، زیر دریایی ها و دیگر سئوالات امنیتی بریتانیا درخواست کرد، تحت نظارت قرار گرفته بود. بر اساس اخبار منتشره، "ترز می" وزیر کشور بریتانیا مجوز بازداشت وی را بعد از رایزنی با "می-5"، ارگان امنیتی بریتانیا، در خصوص تهدید احتمالی منافع ملی کشور صادر کرده است.
زاتولیوتر فارغ التحصیل دانشگاه بردفورد با درجه فوق لیسانس است و با ویزای کارشناس عالی در این کشور اقامت داشت. وی در حدود دو سال و نیم دستیار این نماینده 64 ساله مجلس عوام بود اما متعاقبا مجبور شده بود که از کار در مجلس این کشور استعفا دهد. هنکوک شخصا بعد از آشنایی با کاتیا در استرازبورگ وی را بعنوان دستیار بکار دعوت کرده بود. هنکوک در اطلاعیه رسمی خود این ادعا که دستیار وی احتمالا دسترسی به اسنادی داشته که ممکن است برای امنیت ملی کشور تهدید باشد را تحت تردید قرار داد چرا که به گفته وی، در این صورت کاتیا می توانست کشور را در ماه اوت ترک کند، زمانی که برای اولین بار از سوی دولت بریتانیا تحت نظر قرار گرفت. زاتولیوتر در مرکز اقامت موقت Yarl's Wood در حومه لندن اسکان داده شده بود و با قید وثیقه آزاد شد.
دادگاه لندن موافقت کرد که خدمات وکیل را پرداخت کند. قرار است که قرائت پرونده زاتولیوتر ماه اکتبر سال جاری انجام شود.
در ماه اوت "گابریل گِرِک" مامور سرویس اطلاعات خارجی رومانی که تحت عنوان دبیر اول بخش سیاسی سفارت کار می کرد، در مسکو هنگام دریافت اطلاعات نظامی محرمانه از یک تبعه روس دستگیر شد. به گزارش دفتر روابط عمومی سازمان امنیت روسیه، از این جاسوس تجهیزات ردیابی جاسوسی که کاملا فعالیت های خصمانه وی را علیه روسیه ثابت می کند، کشف شد.
"آناتولی پاپوف" دبیر اول سفارت روسیه در بخارست بعنوان پاسخی به اقدام نیروهای امنیتی روسیه عضو نامطلوب اعلام شد. وزارت امور خارجه رومانی به وی اعلام کرد که ظرف 48 ساعت باید این کشور را ترک کند.
28 ژوئن وزارت دادگستری آمریکا خبر داد که روز قبل از آن چهار نفر که در خاک آمریکا بعنوان مامور روسیه مشغول فعالیت بوده اند را بدون مجوز اولیه دادستانی کل بازداشت نموده اند. بر اساس این گزارش، وظیفه اصلی این مامورین جمع آوری اطلاعات به نفع روسیه بوده است. در اسناد اتهامیه همچنین آمدهاست که برخی از این افراد طی چند سال با نمایندگان هیئت سیاسی روسیه در سازمان ملل متحد ارتباط داشتند.
کسانی که در "جنجال جاسوسی" نام برده شدند عبارتند از "آنا چاپمن"، "ریچارد و سینتیا مرفی"، خوان لازارو"، "مایکل زوتولین"، "پاتریسیا میلز"، "میخاییل سمنکو"، "ویکی پلائز"، "دونالد هوارد هیتفیلد" و "تریسی لی ان فولی".
در ماه ژوئیه روسیه و آمریکا در خصوص مبادله ده نفر بازداشت شده در آمریکا به اتهام جاسوسی به نفع مسکو با چهار نفر از کسانی که به جرم جاسوسی در زندان های روسیه بسر می برند، به توافق رسیدند. این چهار نفر عبارتند از "ایگور سوتیاگین" رییس سابق بخش انستیتوی آمریکا و کانادای آکادمی علوم روسیه، "گنادی واسیلنکو" معاون سابق رییس حراست شبکه تلویزیونی "ان تی وی پلوس"، "الکساندر زاپاروژسکی" و "سرگی اسکریپال" از مامورین سابق اداره اطلاعات خارجی و اداره جاسوسی دولتی.
در ماه آوریل مامورین امنیتی هند یک کارمند عالیرتبه سفارت هند در اسلام آباد را به اتهام جاسوسی به نفع پاکستان بازداشت نمودند. بر اساس گزارش رسانه های گروهی، "مدهوری گوپتا" دبیر دوم سفارت هند در پاکستان به اتهام همکاری با ISI پاکستان بازداشت شده است. گوپتا چند وقت تحت نظارت بود و بعد از آنکه تایید شد که وی اطلاعات مهمی را به طرف مقابل تحویل داده است، دستگیر شد.
در ماه آوریل مامورین امنیتی کره جنوبی دو نفر را به اتهام اعزام از سوی پیونگ یانگ جهت ترور "هان دیان اوبا" دبیر سابق کمیته مرکزی حزب کار کره شمالی که به همسایه جنوبی پناهنده شده بود، بازداشت کردند. گزارش شده بود که آنها مامورین اداره جاسوسی وزارت نیروهای مسلح کره شمالی بودند که در ماه دسامبراز طریق چین تحت عنوان پناهندگان کره شمالی به تایلند رفته و از آنجا به کره جنوبی مسترد شده بودند.
در ماه فوریه "والنتین نالیوایچنکو" رییس اداره امنیت اوکراین خبر از کشف گروهی از جاسوسان روس را منتشر ساخت. به گفته وی، پنج نفر از اعضای این گروه از خاک اوکراین دیپورت شده و مسئول احتمالی سازماندهی این گروه در بازداشت بسر می برد.
سال 2009
در ماه اکتبر "روسلان پیلیپنکو" تبعه اوکراین در شهر تیراسپول در منطقه نظامی روسیه در حین اجرای عملیات جاسوسی توقیف شد. پیلیپنکو که بعنوان مامورین اداره کلی جاسوسی وزارت دفاع اوکراین نزد سازمان امنیت روسیه شهرت داشت، از سال 2006 به طور جدی به کار علیه منافع امنیتی نیروهای مسلح روسیه مشغول بود. از وی دوربین عکاسی گرفته شد که در آن کپی اسناد الکترونیکی طبقه بندی شده "سری" و "فوق سری" متعلق به روسیه وجود داشت. پیلیپنکو به گناه خود اعتراف کرده و اعلام آمادگی نمود که اطلاعاتی در خصوص دیگر عملیات جاسوسی و مامورینی که علیه روسیه فعال هستند در اختیار سازمان امنیت روسیه قرار خواهد داد.
در ماه مارس خبرگزاری های جهان گزارش دادند که یک نظامی رومانی و یک تبعه بلغارستان در بخارست به اتهام جاسوسی بازداشت شده اند. بر اساس این گزارش این نظامی گویا اسناد محرمانه مانند نقشه ها، اطلاعات فنی مربوط به رادارها را در اختیار فرد بلغاری قرار داده است. تبعه بلغارستان نیز به نوبه خود کلیه اسناد دریافتی را به کارمند سفارت اوکراین در بخارست ارجاع کرده است.
وزارت امور خارجه اوکراین نیز در پاسخ اعلام کرد که دو نفر از دیپلمات های رومانی را از کییف اخراج خواهد کرد و دلیل آن را هم انجام اقدامات علیه امنیت ملی اوکراین اعلام کرد.
سال 2008
در ماه دسامبر "بن امی کادیش" کارمند سابق پنتاگون رسما اعتراف کرد که به نفع اسرائیل فعالیت داشته است. کادیش که در مرکز طراحی تسلیحات در ایالت نیوجرسی فعالیت داشت از جمله اسناد محرمانه مربوط به دفاع ضد موشکی آمریکا را به کنسولگری اسرائیل تحویل داده بود. وی با بردن اسناد محرمانه به خانه به "یوسی یاگورو" نماینده رژیم اسرائیل اجازه می داد که از آنها فتوکپی بگیرد. او طی سال های 1980-1985 به جاسوسی مشغول بود.
در ماه سپتامبر "هرمان سیم" رییس سابق بخش حراست از اسرار دولتی وزارت دفاع استونی به اتهام وطن فروشی و انتقال اسرار دولتی به کشورهای خارجی بازداشت شد. همچنین همسر وی نیز به اتهام همدستی با وی توقیف شد. وی بعنوان حقوقدان در اداره پلیس مشغول کار بود.
بر اساس گزارش رسیدگی به پرونده، سیم که طی سال های 2000-2006 ریاست بخش امنیت وزارت دفاع استونی را بر عهده داشت، طی سال های 1995-2008 اسناد محرمانه ای برای انتقال به افسران اداره اطلاعات خارجی روسیه جمع آوری می کرد.
دادگاه منطقه خاریون در جلسه روز 25 فوریه 2009 که پشت درهای بسته برگزار شد، هرمان سیم را به 12 سال و نیم زندان به خاطر جاسوسی به نفع روسیه محکوم کرد.
12 مارس مامورین سازمان امنیت روسیه کارمند کمپانی "ت ان کا-بی پی منجمنت" و رییس طرح شورای بریتانیایی را به اتهام جاسوسی صنعتی بازداشت نمودند. "الکساندر زاسلاوسکی" تبعه روسیه که تابعیت آمریکا را نیز داشت، رییس طرح شورای بریتانیایی "باشگاه فارغ التحصیلان" و برادر وی "ایلیا زاسلاوسکی" کارمند کمپانی "ت ان کا-بی پی منجمنت" در حین دریافت اطلاعات محرمانه تجاری از یک تبعه روسیه که کارمند یکی از موسسات طبقه بندی شده مجموعه نفت و گاز کشور بود، بازداشت شدند.
بر اساس گزارش سازمان امنیت روسیه، این افراد اطلاعات محرمانه را برای برخی از کمپانی های نفت و گاز خارجی جمع آوری کرده تا آنها در برابر رقبای روس از جمله در بازارهای کشورهای مشترک المنافع برتری پیدا کنند.
در ماه فوریه "دونگ فان چانگ" 72 ساله ، مهندس سابق کمپانی تولیدات صنایع دفاع در خانه خود در منطقه اورنج کالیفرنیا به اتهام جاسوسی به نفع چین بازداشت شد.
چانگ بیش از 30 سال در گروه کمپانی های Rockwell International کار می کرد که به طراحی تجهیزات فضایی و هواپیماهای نظامی می پردازد. چانگ متهم شده که اسناد محرمانه مربوط به برنامه شاتل ها، هواپیماهای نظامی C‑17 و موشک های Delta 4 را به دولت چین منتقل ساخته است. در آن زمان همچنین اسناد دادگاهی منتشر شد که بر اساس آنها "گرگ ویلیام برگرسن" 51 ساله، تحلیلگر پنتاگون در امور سیستم های تسلیحاتی نیز به اتهام جاسوسی به نفع چین نام برده شده است.
وی در منطقه الکساندریه حومه واشنگتن زندگی می کرد و در منطقه آرلینگتون در آژانس تعاون امنیتی پنتاگون کار می کرد. برگرسن به قصد ارائه اخبار محرمانه که برای امنیت ملی آمریکا اهمیت داشته متهم شد. در چارچوب رسیدگی به پرونده تحلیلگر پنتاگون همچنین دو مهاجر چینی از نیو اولئان (ایالت لویزیانا) نیز بازداشت شدند. هر دو نفر یعنی "تای شن کیو" 58 ساله و "یو سین کانگ" 33 ساله به افشای اسناد محرمانی امنیت ملی به دولت خارجی متهم شده اند. بر اساس این پرونده، کیو به دستور پکن روابط دوستانه ای با برگرسن و دیگران برقرار نموده بود. مامورین امنیتی معتقدند که کیو برای سرویس های امنیتی چین از ژانویه سال 2006 تا فوریه 2007 کار می کرده است.
در ماه ژانویه خبر از جنجالی جاسوسی پیرامون نشت اطلاعات محرمانه از دبیرخانه دولت ژاپن منتشر شد. اداره کل پلیس ژاپن اعلام کرد که "یاسو فوکودا" کارمند دبیرخانه نخست وزیر ژاپن به کارمند سفارت روسیه اسناد محرمانه ای را فروخته است. در سال 2007 یکی از کارمندان دبیرخانه نخست وزیری بارها با کارمند سفارت روسیه که هم اکنون ژاپن را ترک کرده در توکیو دیدار کرده بود. بر اساس این گزارش، اطلاعات مذکور جنبه دفاعی نداشته اما حاکی از تغییراتی در خصوص آرا عمومی در ژاپن و واکنش برای وقایع داخلی کشور از سوی دول غربی بوده و همچنین یک سری توصیه برای کابینه دولت. کلیه این اسناد به شکل کتبی (بر روی کاغذ) منتقل شده اند.
بر اساس اخبار منتشر شده، این کارمند 52 ساله بخش اخبار کابینه ژاپن در بازجویی ها اعتراف کرد که تماس خود را با روس های ده سال پیش آغاز کرده و در حدود دو سال پیش با دبیر دوم 38 ساله سفارت روسیه آشنا شده بود که بارها به رستوران و کافه های مختلف رفته بودند. وی گویا اعتراف کرده که من اطلاعات را تحویل و پول دریافت می کردم.
سال 2007
در ماه ژوئن سال 2007 "ویچسلاو ژارکو" مامور اسبق نیروهای امنیتی به سازمان امنیت مراجعه نمود و اعلام کرد که مامورین امنیتی بریتانیا وی را جلب کرده و نام چهار مامور "می-6" را اعلام کرد.
در جریان رسیدگی به پرونده جاسوسی ژارکو فردی که وی را جلب کرده بود یعنی "پابلو میلر" مامور سرویس "می-6" را شناخت.
سال 2006
در اکتبر سال 2006 دادستانی کل روسیه پرونده جنایی در رابطه با کارمندان مسئول دفتر نخست وزیری روسیه گشود که به طور غیر قانونی به نماینده "ت ان کا- بی پی" کپی اسناد محرمانه ای را تحویل داده بودند. بر اساس گزارش دادستانی کل روسیه، این اسناد برای جلسه دولت تنظیم و حاوی اطلاعاتی محرمانه دولتی بود. در آن زمان دادستان کل اعلام کرد که افشای این اسناد می توانست در راستای اهداف مغایر با منافع ملی روسیه در زمینه انرژی مورد استفاده قرارگیرد و بر دورنمای توسعه آن ، تحکیم مواضع در بازار بین المللی و امنیت اقتصادی و انرژی کشور تاثیر منفی بگذارد.
15 فوریه پلیس سوئد دانشمند جوان روس "آندری زامیاتین" را باز داشت کرد که بر اساس قرارداد در انستیتوی کشاورزی دانشگاه شهر اوپسال مشغول کار بود. بر اساس اطلاعات وزارت امور خارجه سوئد، وی به جاسوسی متهم شد. رسانه های گروهی سوئد گزارش دادند که متهم روس دستیار یکی از دانشگاه های کشاورزی سوئد بوده و به تحقیقاتی پیرامون ویروس هایی که نابود کننده نباتات هستند، مشغول بوده است.
بعد از دو ماه بازداشت پرونده این دانشمند جوان بعلت نبودن دلایل کافی مختومه اعلام شد. وزیر دادگستری سوئد در حکم خود اعلام کرد که به عنوان غرامت به این دانشمند روس مبلغی در حدود 80 هزار کرون (در حدود 11,4 هزار دلار) پرداخت شود.
در ماه ژانویه سازمان امنیت روسیه از فعالیت چهار جاسوس بریتانیایی که تحت عنوان دیپلمات در روسیه کار می کردند جلوگیری کرد. همچنین مدرن ترین دستگاه های جاسوسی بریتانیا که به شکل تکه سنگی ساخته شده بود در این عملیات کشف و ضبط شد. سازمان امنیت روسیه یک تبعه روس که تلاش داشت با کمک این دستگاه ارتباط رادیویی با مامورین بریتانیایی برقرار کند را بازداشت نمود. وزارت امور خارجه بریتانیا در آن زمان ضمن ابراز تعجب از اتهام جاسوسی علیه دیپلمات های بریتانیایی ابراز انزجار خود را اعلام نمود.
سال 2005
سخنگوی بخش امنیت اداره کل پلیس ژاپن ماه اکتبر اعلام کرد که کارمند یکی از زیرمجموعه های کمپانی توشیبا به کارمند نمایندگی تجاری روسیه اسناد محرمانه ای در زمینه دستگاه های الکترونیکی دومنظوره که در زمینه نظامی مورد استفاده قرار می گیرند، ارائه داده است. این دستگاه های در تجهیزات زیردریایی ها، سیستم های هدف گیری موشک ها، رادار جنگنده ها و دیگر دستگاه ها کاربرد دارند. به گفته وی، دو نفر از متهمین این جنجال جاسوسی در یکی از نمایشگاه های دستگاه های الکترونیکی آشنا شده اند بعد از آن از سپتامبر سال گذشته تا ماه مه، نه فقره در توکیو دیدار کرده اند و به کارمند ژاپنی 1 میلیون ین (در حدود 10 هزار دلار) بعنوان پاداش داده شده است. کارمند نمایندگی تجاری روسیه نیز در ماه ژوئن سال 2005 به روسیه بازگشته است.
اطلاعات مندرج در این مقاله بر اساس اخبار خبرگزاری «ریا نووستی» و منابع آزاد تنظیم شده است.
خبرگزاری «ریا نووستی»