چگونه یک مسیحی- لبنانی، پشتون- مسلمان شد؟

چگونه یک مسیحی- لبنانی، پشتون- مسلمان شد؟ /28.7.2018 نویسنده: آنیتا احمدی رولا غنی، بانوی اول افغانستان، به تازه‌گی در مصاحبه‌یی در پاسخ به این پرسش که قوم و دین شما چیست؟ گفت که پشتون و مسلمان هستم. رولا غنی، خانم لبانی‌الاصل اشرف‌غنی احمدزی رییس‌جمهور افغانستان است. او همواره در مصاحبه‌هایش به مسیحی‌بودنش افتخار کرده و در پی پنهان‌کردن دین و قومش نبوده است. اما هفتۀ گذشته در یک مصاحبۀ اختصاصی اعلام کرد که مسلمان و پشتون است. اظهارات رولا غنی دربارۀ هویت و مذهبش، موجی از سروصداها را در جامعۀ افغانستان برپا کرد. مذهب و قومیت رولا غنی، پاشنۀ آشیل اشرف‌غنی رییس‌جمهور افغانستان بوده است. جریان‌های مذهبی و چهره‌های تندرو همواره اشرف‌غنی احمدزی را به خاطر داشتن همسر مسیحی و خارجی مورد حمله قرار داده‌اند. انتقادات ملاها و گروه‌های مذهبی سبب شده است که اشرف‌غنی تمام تلاش خود را به کار ببندد و ثابت کند که به اسلام و ارزش‌هایش پای‌بند و معتقد است. گاهی در این راه افراط در پیش گرفته و اشتباهاتی را مرتکب شده است. گاهی آیۀ قرآن را اشتباه خوانده، گاهی نسبت اصحاب پیامبر را غلط فهمیده است و گاهی در تلفظ واژه‌های مذهبی- دینی خطا کرده است. این امر سبب شده است که بسیاری‌ها متوجه بازی آقای غنی با احساسات مذهبی- دینی شهروندان شوند. افغانستان یک جامعۀ سنتی - اسلامی، بسته و قبیلوی است. در چنین جامعه‌یی، تصور این‌که بانوی نخست آن، یک مسیحی لبنانی‌الاصل باشد، دشوار و غیرقابل قبول است. به همان پیمانه‌یی‌که رولا بی‌پرده دربارۀ زادگاه و تبارش سخن می‌زد، به همان پیمانه اشرف غنی همسرش در یک‌ونیم دهه از حضورش در صحنۀ سیاست افغانستان، کوشیده است که هویت و گذشتۀ خانمش را کتمان کند. بار نخست در سال 2009 میلادی نام خانمش را از «رولا» به «بی‌بی‌گل» تغییر داد. «بی‌بی‌گل»، هم بار «افغانیت» دارد و هم روحیۀ «اسلامیت». به همین دلیل، آقای غنی آگاهانه این نام را به همسرش گزینش کرده است. اما هرگز نتوانسته از بحث قومیت و مذهب خانمش فرار نماید. رولا غنی برخلاف همسران رؤسای جمهور سابق افغانستان، فعال و همیشه درصحنه است. دفتری عریض و طویل در کاخ ریاست‌جمهوری دارد. در راستای حقوق زنان فعالیت می‌کند. برخی ناظران از اختصاص بودجۀ ویژه به دفتر بانوی اول انتقاد می‌کنند. زیرا، دفتر بانوی اول افغانستان به نهادی موازی با وزارت امور زنان تبدیل شده است. مسوولان وزارت امور زنان از عملکرد دفتر بانوی نخست دلخور هستند. چون دفتر بانوی نخست حرف اول و آخر را در راستای مسایل مربوط به زنان می‌زند. رولا غنی نقشی بالاتر از وزیر امور زنان در حکومت داری دارد. نقش بانوی اول در حکومت وحدت ملی برجسته است. حتا گزارش‌هایی منتشر شده است که برخی قراردادهای مهم دولتی به بستگان رولا غنی واگذار شده است. به همین دلیل، انکار هویت رولا غنی، قابل درک است. او در بدل امتیازهای استثنای از هویت، دین و قومش گذشته است. اما بسیاری‌ها پس از این اظهارات تازۀ بانوی نخست، او را به «منافقت» و «دروغ گویی» متهم کردند و گفتند که احتمالاً زیر فشار چنین موضعی گرفته است. بانوی نخست افغانستان حتا به زبان پشتو سخن زده نمی‌تواند. اکثر سخنرانی‌های او به زبان فارسی شکسته انجام می‌شود. با این حال، به خاطر جو حاکم اجتماعی- قومی در افغانستان، صف خویش را روشن ساخت. غنی به منظور کسب حمایت پشتون‌ها در انتخابات پیش رو، همواره احساسات قومی و تباری پشتون‌ها را تحریک کرده است. سخنان رولا غنی هم در همین راستا قابل تفسیر است. برخی ناظران گفته‌اند: وقتی اشرف‌غنی احمدزی به هویت و گذشتۀ همسرش رحم نمی‌کند، به اقوام و گروه‌های اجتماعی افغانستان رحم نخواهد کرد. در تاریخ معاصر افغانستان بحث قوم، نژاد و مذهب هرگز مثل اکنون حساس نبوده است. این حساسیت زادۀ سیاست‌هایی است که اشرف غنی احمدزی رییس جمهوری افغانستان اعمال کرده و می‌کند. سیاست‌های قومی، تباری و گروهی رییس حکومت وحدت ملی، جامعۀ چندپارچه، متشتت و از هم گسیختۀ افغانستان را دچار هرج و مرج ساخته است. اشرف‌غنی احمدزی معتقد است که هویت‌ها و خرده فرهنگ‌های افغانستان زیر چتر یک هویت قومی و اجتماعی واحد که «افغانیت» نامید می‌شود، در آورده شود. آنها مدعی هستند که افغانستان باید دارای یک هویت واحد اجتماعی باشد. او در این راه از تمام ابزارها کار گرفته است. در آخرین مورد، با توزیع شناسنامه‌های الکترونیک تلاش کرد که واژۀ افغان را که مترادف پشتون است، به دیگر اقوام تحمیل کند. این‌گونه سیاست‌ها با ارزش‌های مدرن تناقض دارد. جوامع مدرن تلاش می‌ورزند که از انقراض و نابودی هویت‌های تاریخی- قومی جلوگیری کنند؛ اما در افغانستان برعکس تمام تلاش‌ها در راستای حذف و نادیده‌گرفتن هویت‌ها متمرکز است.

فارسی.رو