افغانستان پاياني بر ديموكراسي
گزارش ویژه تسنیم|انتخابات افغانستان؛ پایانی بر دموکراسی‌سازی و دولت ــ ملت‌سازی آمریکایی + نمودار
انتخابات ميزان/۲ مهرماه در افغانستان با تردید و بی‌اعتمادی مردم به شفافیت انتخابات آغاز شد اما در نهایت از گذر بی‌نظمی‌ها و افتضاح‌های مدیریتی که صورت گرفت، پیکر دموکراسی آمریکایی در این کشور بیش از گذشته متزلزل شد.
به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، دولت افغانستان که به داشتن انتخابات‌های مملو از تقلب و بحران‌های پساانتخاباتی مشهور شده است، علی‌رغم اصلاحات زمان‌گیر و نگرانی‌های زیاد از سوی نهادهای ناظر بین‌المللی به برگزاری شفاف سومین انتخابات پارلمانی این کشور، در نهایت باز هم موفق نشد تا انتخاباتی سالم را برگزار کند.
همزمان با شروع روند رأی‌دهی انتخابات پارلمانی در ساعت 7 صبح روز شنبه 28 مهرماه سال جاری با موج انتقادها از مشکلات و کاستی‌ها، کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان را هدف قرار داد.
بسیاری از کارشناسان افغان بر این باورند که این وضعیت ناشی از تبانی کمیسیون انتخابات و ارگ ریاست جمهوری به‌منظور مهندسی انتخابات و به پیروزی رساندن نامزدان مورد حمایت حکومت وحدت ملی و آمریکا است.
دیر باز شدن برخی مراکز رأی‌دهی و بی‌اعتمادی مردم
«محمد محقق» معاون رییس اجرایی دولت افغانستان از نخستین مقامات رسمی دولت افغانستان بود که به بسته یا دیر باز شدن برخی مراکز رأی‌دهی اعتراض کرد.
وی از چندین مسجد و مرکز رأی‌دهی یاد کرد و در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفت که این مراکز، تا ساعات طولانی از روز همچنان به‌روی مردم مسدود بوده‌اند.
«سرور دانش» معاون دوم رئیس جمهور افغانستان نیز زمانی که ساعت 8 صبح به یک مرکز رأی‌دهی در مدرسه «باقرالعلوم» واقع در غرب شهر کابل رفت، علی‌رغم حضور گسترده مردم، با مرکز خالی از کارمند و تجهیزات روبه‌رو شد.
معاون اشرف غنی مقابل دوربین رسانه‌ها با پیگیری این مشکل و تماس‌هایی با «عبدالبدیع صیاد» رئیس کمیسیون انتخابات، 45 دقیقه بعد سرانجام موفق شد تا رأی خود را به صندوق بریزد در حالی که هیچ ناظر انتخاباتی هنگام رأی‌‌دادنش حضور نداشت.
چالش‌های انتخابات پارلمانی افغانستان از دید ناظران انتخاباتی
«نعیم ایوب‌زاده» رئیس بنیاد انتخابات شفاف افغانستان (تیفا) در صحبت با رسانه‌ها مهمترین مشکلات انتخابات پارلمانی را در موارد ذیل تشریح کرد:
مبارزات انتخاباتی در یکصدمتری بیش از 45 درصد محل‌های رأی‌دهی وجود داشته است. همچنین در 32 درصد این مراکز از دستگاه بیومتریک استفاده نشده و یا اینکه دستگاه‌ها خراب بوده‌اند.
به‌گفته ایوب‌زاده دست‌کم به 9 درصد از مراکز رأی‌دهی، دستگاه بیومتریک اصلاً نرسیده بود در عین حال برخی مراکز در غرب کابل و ولایت‌هایی همانند بغلان، پکتیا، بلخ و بدخشان تا ساعت 11 روز شنبه باز نشدند.
بی‌نظمی‌های مدیریتی باعث شد مواد حساس انتخاباتی به بعضی مراکز ارسال نشود و یا اینکه سرنوشت بعضی مراکز اصلاً مشخص نبوده است.
فهرست رأی‌دهندگان و برچسب‌هایی که بر تذکره‌ها نصب شده بودند، با هم همخوانی نداشتند.
«یوسف رشید» رئیس بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان (فیفا) نیز موارد ذیل را جزو تخلفات انتخاباتی که در 28 مهر انجام شده است، عنوان کرد:
تأخیر در آغاز روند رأی‌دهی یکی از مشکلات جدی بوده است.
تدارکات و انتقال مواد به مراکز رأی‌دهی به‌وقت و زمان مناسب صورت نگرفته است. و تعداد کارمندان کمیسیون انتخابات به‌اندازه کافی نبودند و دستگاه بیومتریک نیز به‌شکل درست استفاده نمی‌شد.
رسیدهای کاغذی که برای دستگاه بیومتریک به‌کار می‌رفت، به‌شکل درست ارسال نشده بود. از سوی دیگر، فشار نامزدها به مردم برای اینکه به آنها رأی دهند نیز از دیگر مشکلات بوده است.
کاربران شبکه‌های اجتماعی چه می‌گویند؟
پیش از آغاز روند رأی‌دهی، یک دوره زمانی برای ثبت‌نام رأی‌دهندگان در نظر گرفته شد تا از تقلب‌های انتخاباتی جلوگیری شود.
در این روند، افراد به محل‌های مشخص رجوع و در همان محل ثبت‌نام می‌کردند و یک برچسب امنیتی نیز پشت شناسنامه آنها الصاق می‌شد تا در 28 مهر در همان محل و با نشان دادن شناسنامه از حق رأی خود استفاده کنند.
در روز انتخابات بسیاری از رأی‌دهندگان اعتراض داشتند به اینکه نام‌شان در فهرست رأی‌دهندگان پیدا نشده است، در حالی که آنها در همان محل ثبت‌نام کرده بودند.
به‌جز ولایت‌های قندهار و غزنی که برگزاری انتخابات در آنها به تعویق افتاده است، نزدیک به 5000 مرکز و 21 هزار محل رأی‌دهی برای انتخابات پارلمانی افغانستان تعیین شده بودند.
اعتراف کمیسیون شکایات انتخابات افغانستان
کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی در دومین نشست خبری‌اش در روز شنبه، از انتخاباتی که برگزار شد ابراز نگرانی کرد و گفت که ادامه چنین وضعیتی شفافیت و عدالت انتخابات را به خطر می‌اندازد.
«علیرضا روحانی» سخنگوی این نهاد، کمیسیون مستقل انتخابات را به داشتن مشکلات جدی در مدیریت انتخابات متهم کرد و گفت: کوتاهی، کاستی و بی‌نظمی‌های غیرقابل اغماضی در روند رأی‌دهی دیده شده است.
وی تأکید کرد که این مشکلات سبب می‌شود تا شماری از رأی‌دهندگان از حق‌شان محروم بمانند.
کمیسیون شکایات انتخاباتی از باز شدن مراکز با تأخیر، مشکلات تکنیکی در روند رأی‌دهی، ممانعت از حضور ناظران و نرسیدن مواد انتخاباتی به بعضی مراکز از جمله شکایاتی بوده است که به‌نقل از سخنگوی این نهاد، در کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی ثبت شده است.
این نهاد از کمیسیون مستقل انتخابات خواست تا هرچه سریعتر برای حل این مشکلات اقدام کند و هشدار داد که اگر این مشکلات برطرف نشوند، مسئولیت کوتاهی‌ها و تخلفات احتمالی و تضییع حقوق شهروندان به عهده کمیسیون انتخابات خواهد بود.
پارلمان سفارشی و دخالت‌های آمریکا در انتخابات افغانستان
انتخابات پارلمانی افغانستان در حالی برگزار شد که پیش از این بارها مقامات آمریکایی در افغانستان از سوی کارشناسان به مهندسی در این روند متهم شده‌اند، اما «جان بس» سفیر آمریکا در کابل گفته که انتخابات کنونی، آمریکایی نبوده و فقط 20 مشاور کشورش در امور انتخاباتی افغانستان فعالیت می‌کنند.
وی برای توجیه فعالیت مشاوران آمریکایی در روند انتخابات پارلمانی افغانستان تاکید کرد که آمریکا پیش از این، به مراتب نقش گسترده‌تری در انتخابات‌های گذشته این کشور ایفا کرده است.
این در حالی است که علاوه بر گروه طالبان، شماری از نمایندگان پارلمان افغانستان نیز از تلاش سفارتخانه‌های خارجی در مهندسی روند انتخابات پارلمانی این کشور ابراز نگرانی کرده بودند.
اخیرا «عبدالستار خواصی» نماینده مردم ولایت پروان در پارلمان افغانستان گفته بود که سفارتخانه‌های خارجی تلاش می‌کنند از طریق سازماندهی انتخابات، نمایندگان مورد نظرشان را در پارلمان آینده این کشور تعیین کنند.
پایان یک انتخابات ناسالم در دموکراسی آمریکایی
آمریکا در حالی برای مهندسی انتخابات افغانستان تلاش کرده که «دونالد ترامپ» و دولت تحت حمایت واشنگتن در کابل، در سردرگمی کامل به سر می‌برند.
مردم افغانستان پس از اینکه وزیر خارجه سابق آمریکا در انتخابات ریاست جمهوری 2014 آرای آنها را نادیده گرفت و رئیس جمهور بدون پشتوانه را برای آنها تعیین کرد، نسبت به انتخابات و مشارکت مردمی که در دموکراسی آمریکایی به آنها تحمیل می‌شود بی‌باور شده‌اند.
وضعیت مردم افغانستان در دولت وحدت ملی که همکاری نزدیک با واشنگتن دارد، با افزایش تلفات غیرنظامیان و گسترش میزان فقر و مهاجرت افغان‌ها به کشورهای اروپایی، به وخامت انجامیده است.
آمریکا تلاش دارد تا بدون توجه به تاثیرات بد و منفی ماموریتش در افغانستان، همچنان به بازی‌های دوگانه و بحران‌آفرین خود ادامه دهد تا راهی برای گریز از این جهنم خودساخته پیدا کند.
«دونالد ترامپ» که منتقد سرسخت سلف خود «باراک اوباما» در رابطه با سیاست‌های واشنگتن در افغانستان بود، با اعتماد بنفس کامل استراتژی خود برای جنوب آسیا اعلام کرد.
اما زمانی که «جان سپکو» بازرس ویژه آمریکا در امور افغانستان خبر از شکست استراتژی ترامپ داد، رئیس جمهور فعلی ایالات متحده هم متوجه زمین‌گیر شدن سربازان آمریکایی در افغانستان و ضعف ماموریت آمریکا شد.
آمریکا با چنین ماموریت و سیاست‌های اشتباه در افغانستان، باعث خلق مصیب‌های بسیاری برای مردم این کشور شده است و افزایش فساد، ناامنی، فقر و سایر مصائب افغان‌ها از ناحیه حضور این کشور در افغانستان بیش از گذشته آشکار شده است.
طالبان؛ کابوسی برای ترامپ
طالبان به عنوان یک گروه مخالف سرسخت حضور آمریکا در افغانستان، پس از یک و نیم دهه فعالیت ضد آمریکایی دارای قدرتی انکارناپذیر و تعیین کننده در معادلات امنیتی افغانستان شده که تاکنون تمام راهبردهای دولت وحدت ملی برای حاضر کردن آنها به گفت‌وگو اقبالی نیافته است.
این گروه اسلام گرا و بومی، حمایت‌های بسیاری در ولایت‌های متعدد افغانستان کسب کرده است و توانسته با این حمایت‌های مردمی و به اعتراف ارتش آمریکا، 56 درصد از خاک افغانستان را به طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت «کنترل یا نفوذ» خود درآورد.
ارتش آمریکا گفته است که از سال 2017، طالبان بیش از هر زمان دیگری از آغاز حمله واشنگتن به افغانستان مناطق بیشتری را در اختیار دارند و این در حالی است که در بسیاری از شهرستان‌ها، دولت افغانستان تنها مراکز شهرستان و مراکز نظامی را در دست دارد و طالبان دیگر مناطق را کنترل می‌کند.
طالبان همچنین با داشتن روابط استراتژیک منطقه‌ای به موازات دولت وحدت ملی در مذاکرات منطقه حضور پررنگ دارد و این مسئله، باعث استیصال آمریکا شده است.
حالا ترامپ که به خوبی می‌داند مواضع و سیاست‌های ایالات متحده در افغانستان باعث شدت یافتن بدبختی‌های مردم این کشور شده است، به گروه طالبان به چشم کابوسی مهارناپذیر و در حال رشد نگاه می‌کند و متوجه است که طالبان به کمتر از خروج کامل سربازان آمریکایی از افغانستان راضی نخواهند شد.
عدم اعتماد مردم افغانستان به آمریکا
سومین انتخابات پارلمانی افغانستان با مشکلات جدی اعم از نبود شفافیت و تضییع آرای مردم برگزار شد و انتقادهای زیادی که نشان از بی‌اعتمادی مردم نسبت به دموکراسی آمریکایی در افغانستان داشتند در شبکه‌های اجماعی و رسانه‌های عمومی این کشور منتشر شد.
مردم افغانستان با تجربه انتخابات بحرانی و پر از تقلب ریاست جمهوری 2014، از نزدیک به 9 میلیون نفر ثبت‌نام کننده، فقط 4 میلیون نفر با شک و تردید پای صندوق‌های رای رفتند اما با درهای بسته مراکز رای روبرو شدند.
حاشیه‌های این انتخابات اعم از باورمند نبودن مردم به مشارکت و مردم‌سالاری و همچنین افتضاح‌های انتخاباتی که توسط کمیسیون انتخابات صورت گرفت نشان از این دارند که مشکلاتی که آمریکا در ماموریت خود در این کشور ایجاد کرده است، یک سریال ادامه‌دار است.
آمریکا طی هفده سال حضور در افغانستان در صدد نفوذ در منطقه و تهدید رقبای منطقه‌ای خود بود و طی این مدت، علاوه بر اینکه معادن افغانستان را غارت کرد و فساد را در این کشور رایج کرد، گروه وهابی-تکفیری داعش را نیز ایجاد و حمایت نمود.
شکست اطلاعاتی آمریکا
روزنامه آمریکایی «وال استریت‌ژورنال» چندی قبل نوشت که مقامات نظامی آمریکا و نهادهای اطلاعاتی این کشور درباره اثرگذاری استراتژی ترامپ در افغانستان دچار اختلاف نظر شده‌اند.
بسیاری از مقامات ارشد در نهادهای اطلاعاتی آمریکا گفته‌اند که استراتژی ترامپ نتوانسته هیچ تغییری در جنگ آمریکا در افغانستان ایجاد کند.
حدود 17 سازمان اطلاعاتی آمریکا از جمله «دفتر اداره کننده اطلاعات ملی آمریکا» موسم به دی ان آی، «آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا»، «آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا» و «آژانس امنیت ملی آمریکا» اثرگذاری استراتژی ترامپ در افغانستان مورد ارزیابی قرار دادند.
مقامات آمریکایی بر این باورند که تلاش‌های واشنگتن برای از بین بردن منابع مالی طالبان از طریق افزایش حملات هوایی نیز با شکست روبرو شده و نتوانسته است که تاثیر گذار واقع شود.
در همین رابطه «مایکل مالوف» تحلیلگر امنیتی سابق وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) با اشاره به حمله اخیر طالبان به «غزنی» اظهارداشت: با وجودی که حملات هوایی و فناوری آمریکا علیه مخالفان مسلح دولت افغانستان استفاده می‌شود اما این مخالفان نیمی از این کشور را در کنترل و نفوذ خود دارند.
این تحلیلگر آمریکایی در «راشاتودی» نوشت: نبرد غزنی و تلاش‌ها برای شکست طالبان در مناطق دور افتاده افغانستان دلالت بر این دارد که با وجود توانایی‌های اطلاعاتی، فناوری و ارتباطی واشنگتن، آمریکا در نبرد تامین امنیت این کشور در حال شکست است.
مالوف ادامه داد که طالبان تاکنون تمایلی برای ملحق شدن به دولت نشان نداده است و تا حضور نیروهای آمریکایی و ناتو از هرگونه مذاکره‌ای خودداری می‌کند. این گروه با تاکتیک‌های چریکی خود نشان داد که با وجود وضعیت امنیتی کابل و آموزش نیروهای امنیتی افغان توسط آمریکا همچنان قابلیت حمله به نظامیان را در کابل دارد.
تحلیلگر سابق وزارت دفاع آمریکا تصریح کرد: آمریکا با وجود منابع اطلاعاتی خود هرگز متوجه نشانه‌ای از تجمع طالبان برای حمله گسترده بر غزنی نشد؛ یکی از دلایل این است که طالبان میان مردم محلی حضور دارد و اغلب مقر دور افتاده نیروهای آمریکایی و ناتو را در محاصره خود دارد و این موضوع سبب ناکارآمدی ماهواره و دیگر وسایل ارتباطی برای نظارت بر این وضعیت می‌شود.
اکنون و پس از 17 سال حضور در خاک افغانستان، آمریکا نتوانسته است به خواستههای خود از جمله شکست گروه طالبان و برگزاری پیروز و موفق انتخابات برای پیاده‌سازی دموکراسی غربی در افغانستان نائل آید. آمریکایی‌ها یکی از بهانه‌هایشان برای تهاجم و تجاوز به کشورهای دیگر را بسط آزادی و دموکراسی البته از نوع غربی آن اعلام کرده‌اند.
انتخابات افغانستان باخت دیگری برای آمریکا
با توجه به این شعار، واشنگتن برگزاری انتخابات در افغانستان را نیز همواره نشانه برقراری دموکراسی حقیقی پنداشته و در سالهای اشغال این کشور سعی داشته با برگزاری انتخابات از حجم هجمه‌های جامعه جهانی علیه خود بکاهد.
همانطور که اشاره شد آمریکایی‌ها در تحقق شعار مبارزه با طالبان شکست خوردند و اکنون نیز تمام آبروی خود را در برگزاری انتخابات در افغانستان جستجو می‌کنند.
اما انتخابات افغانستان نیز باخت دیگری برای آمریکا رقم زد. زیرا تجربه‌های چند سال اخیر نشان داد که افغانستان هنوز آماده پذیرش دموکراسی مورد نظر غرب نیست و آمریکا برای این کار سال‌ها هزینه و توان نیاز دارد.
جامعه افغانستان یک جامعه سنتی است که ارزش‌های قومی در درجه اول و ارزش‌های دینی در وهله بعد از اهمیت بالایی برای مردم این کشور برخوردار است. همانطور که در این دوره از انتخابات نیز نامزدها شعارهای قومی و مذهبی را در دستور کار خود قرار دادند.
آمریکایی‌ها شاید توانسته باشند در ظاهر نوعی اقبال به فرهنگ غربی را در بخش محدودی از مردم افغانستان ایجاد کنند اما در هنگامه عمل تقابل میان سنت و مدرنیته غربی در افغانستان به سمت سنت میل می‌کند.
از سوی دیگر کارشناسان براین عقیده‌اند که در سایه امنیت است که می‌توان به دموکراسی دست یافت. بنابراین آمریکا اگر می‌توانست مشکل طالبان را حل کند به پیروزی چشمگیری در افغانستان دست یافته بود.
طالبان بزرگترین معضل امنیتی بر سر راه امیال آمریکا و متحدانش در افغانستان است. واشنگتن نیز این موضوع را درک کرده و پس از ناتوانی از تقابل نظامی با این گروه سعی کرد از طریق سیاسی و مذاکره، طالبان را رام خواستههای خود کند که تاکنون موفق به این کار نشده است.
طالبان نیز اعلام کرده است تا زمان حضور حتی یک سرباز خارجی در خاک افغانستان دست از مبارزه بر نخواهد داشت بنابراین امنیت در افغانستان تا زمان حضور آمریکایی‌ها به سرانجام نخواهد رسید.
با توجه به مطالب گفته شده مشخص می‌شود که طالبان روز به روز قدرتمندتر شده و حضور آمریکا در افغانستان مانعی برای برقراری امنیت است با توجه به این مسئله اینگونه درک می‌شود که پارادوکسی از حضور آمریکا، دموکراسی و تأمین امنیت در افغانستان وجود خواهد داشت.
می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که نتیجه انتخابات افغانستان هرچه باشد، سودی برای دموکراسی آمریکایی در این کشور ندارد.
با این حال، بر اساس گزارش رسانه‌های غربی، اکنون واشنگتن به دنبال خروج آبرومندانه و اقناع افکار عمومی مبنی بر نهادینه شدن دموکراسی و مبارزه با تروریسم در افغانستان و همچنین به دنبال خروج امن از افغانستان به معنای خروج بدون هزینه سربازان و تدارکات آمریکایی از این کشور است.
آمریکا در پشت پرده شکست خود در ناتوانی برای تأمین امنیت، محو تروریسم، دولت-ملت سازی و جلب اعتماد مردم افغانستان را پذیرفته است و در کنار این مسائل، دخالت کشورهای عربی که متحد واشنگتن هستند برای ترویج وهابیت و ایجاد تنش‌های قومی-فرقه‌ای نیز منجر به این شده است که ترامپ این روزها به دنبال فرار آبرومند از افغانستان باشد.
