مشکل توسعه روابط توکیو, روسیه
مشکل ارضی مانع توسعه روابط توکیو با روسیه است
19:45
1389 / 12 / 11
خوانندگان گرامی"یوری تاوروفسکی"، پروفسور دانشگاه دوستی ملل مسکو، ویژه «ریانووستی»/
هیجانات پیرامون به اصطلاح "مشکل سرزمین های شمالی" مانند چشمه های آب گرم در جزایر کوریل در حال جوشیدن است. از زمانی که قرار شد "دمیتری مدودف" (Dmitry Medvedev) رییس جمهور روسیه به این منطقه سفر کند (اوائل سپتامبر سال 2010) اما به خاطر بدی شرایط جوی این سفر به بعد موکول شد، تقریبا شش ماه می گذرد. طی این مدت رییس جمهور و وزرای کلیدی دولت به جزایر کوریل سفر کرده که با انتقادهای شدید توکیو و بعضا ادبیات توهین آمیز ژاپن همراه بود.
هیچگاه تاکنون اختلاف نظرات پیرامون این سرزمین ها تا این اندازه سطحی و علنی به درازا کشیده نشده و تا این قدر ملتهب نگشته بود. ضمن اینکه به زودی توکیو می تواند بهانه جدیدی در این زمینه پیدا کند. به احتمال قوی "ولادیمیر پوتین" (Vladimir Putin) نخست وزیر روسیه در راستای اجرای دستورات مدودف در خصوص تسریع در توسعه اجتماعی-اقتصادی منطقه به جزایر کوریل سفر خواهد کرد. اما حتی بدون این بهانه واضح هم می توان گفت که طوفان ضد روسی در میان رجال عالی ژاپنی از چارچوب مقطعی و فصلی آن که معمولا در ماه فوریه در قالب "روز مبارزه برای سرزمین های شمالی" رخ می دهد، خارج شده است.
احتمالا "نائوتو کان" نخست وزیر ژاپن به خاطر کاهش محبوبیت و اعتبار کابینه دولت به همان مشکلاتی دچار شده که اغلب خودروهای ژاپنی با ضریب اطمینان بالا به آن دچار هستند: بعبارت دیگر " ایراد سیستم ترمزها".
بعید نیست که آمریکا نیز در این زمینه نقش ایفا می کند. اتفاقی نیست که دیپلمات های آمریکا در واشنگتن و مسکو از مواضع توکیو در قبال "سرزمین های شمالی" حمایت کردند. آمریکایی ها در دوران خروشچف یعنی سال 1956 به ژاپن اجازه ندادند که پیشنهاد "دوجزیره در عوض پیمان صلح" شوروی را قبول کند و به نظر می رسد که در حال حاضر نیز قصد دارند که اجازه ندهند که میان مسکو و توکیو تفاهمی در این زمینه بوجود آید.
یک مثل معروف است که می گوید رقص تانگو، رقصی دو نفری است! اگر ما نمی خواهیم که تا بی نهایت با این ریتم ملامت بار "بر سر کوریل" برقصیم باید سن رقص را ترک کنیم. حال چگونه می توان اینکار را انجام داد؟ می توان از تجارب پدران خود استفاده کنیم به این معنا که 27 ژانویه سال 1960 نامه دولت شوروی به توکیو را به خاطر بیاوریم که به طور یکجانبه تفاهمنامه 1956 را لغو کرد. در این تفاهمنامه به ژاپن قول داده شده بود که جزایر "هابومایی" و "شیکوتان" بعد از امضای پیمان صلح به ژاپن اعاده خواهند شد. دلیل ارسال این نامه امضا قرارداد امنیتی 19 ژانویه 1960 میان ژاپن و آمریکا بود. بهانه امروز ما هم می تواند اظهارات خارج از عرف دیپلماسی مقامات ژاپنی و همچنین عملکرد توهین آمیز به پرچم ما در برابر سفارت روسیه در توکیو باشد. همچنین مجلس دوما و مجلس شورای فدراسیون روسیه (مجلس سنا) می توانند در این زمینه نقش ایفا کنند چرا که تفاهمنامه 1956 توسط شورای عالی شوروی سابق تصویب شده بود.
رسما خاتمه موضوع جزایر کوریل به طور مستند طبیعتا پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت که همه آنها برای طرف ژاپنی خواهد بود. به احتمال قوی دولت نائوتو کان که همینطور هم چندان محبوبیتی ندارد، استعفا خواهد داد و حزب دموکرات حاکم وادار خواهد شد که به انتخابات زودهنگام تن دهد. چند ماه هم جنجال "کوریل" به موضوع داغ رسانه های ژاپنی مبدل خواهد شد.
پس از آن اظهارات تند علیه سیاستمداران نامجرب دموکرات که مسکو را به واکنش شدید وادار ساختند، نقل محافل رجال سیاسی ژاپنی خواهد بود و سپس فروکش می کند. سطح روحیه ضد روسی نیز به حالت معمولی خواهد رسید. ضمنا بعید به نظر می رسد که بر همکاری های تجاری روسیه و ژاپن نیز تاثیر محسوسی داشته باشد.
عملکرد قاطعانه مسکو برای حذف "مشکلات سرزمین های شمالی" از دستور کار روابط روسیه-ژاپن در بسیاری از محافل بانفوذ توکیو یک راحتی خیال عمیق را بوجود خواهد آورد. آنها فهمیده اند که بعد از "حملات دلاورانه گارد" در اوائل دهه 90 که اندکی تا موفقیت فاصله داشت، شانس برای دستیابی به این چهار جزیره سیر نزولی به خود گرفته و در حال حاضر نزدیک به صفر است. حفظ تقابل و بعلاوه تشدید آن در قبال مسکو برای روابط دوجانبه ثمر بخش نبوده و تصویر ژاپن را در جهان بعنوان "کشوری متهاجم و پرخاشجو" ( "فرانسیس فوکویاما" مورخ آمریکایی) شدت می بخشد.
تا این بحران در توکیو دعوت برای سازش و تفاهم با مسکو اغلب شنیده می شد. در شرایط بوجود آماده در محافل سیاسی اظهاراتی از این واضح تر بعید است امکان پذیر باشند اگرچه در گفتگوهای خصوصی کاشناسان ژاپنی در امور روسیه، از وجود به اصلاح "مبحث دو جزیره" و "مبحث امتناع از سرزمین های شمالی" صحبت بود. تصمیمات یکجانبه مسکو در آینده نزدیک مواضع واقع بینان را تشدید خواهد کرد و به دولت جدید در توکیو اجازه خواهد داد که فصل جدیدی در روابط با روسیه آغاز کند. به غیر از این دیپلماسی ژاپن از فشار شدید آمریکا که ده ها سال است مسائل "اوکیناوا" را با جزایر "کوریل" مرتبط می داند، خلاص خواهد شد.
روابط حسنه هم برای ژاپن و هم برای روسیه بسیار مفید خواهد بود. بن بست موسوم به "مشکل سرزمین های شمالی" منافع استراتژیکی دو کشور را به بن بست کشانده است. بن بستی که بیش از پنجاه سال پیش توسط رهبران وقت ژاپن، قیم آمریکایی آنها و سیاستمداران روس فاقد دوراندیشی ایجاد شده است. خود ژاپنی ها بنا به دلایل بسیاری نمی توانند راه خروج از این بن بست را پیدا کنند. ما می توانیم به آنها در این راه کمک کنیم.
خبرگزاری «ریا نووستی» روسیه، 11 اسفندماه
