افزایش درگیریهای خودی طالبان
افزایش درگیریهای خودی طالبان؛ غیرنظامیان سپر جنگی هستند
در این اواخر درگیریهای درون‌گروهی طالبان بهشدت افزایش یافته است. در تازه‌ترین مورد، شهر پلخمری، مرکز ولایت بغلان، روز شنبه،۱ اسد، گواه نبرد چندین‌ساعته بین طالبان بوده است. باشنده‌گان ولایت بغلان می‌گویند که این درگیری برای چندین ساعت ادامه یافت و غیرنظامیان در این درگیری سپر دفاعی قرار گرفته بودند و خانه‌های‌شان برای جنگ‌جویان به سنگر جنگی بدل شده بود. باشنده‌گان محل با ابراز نگرانی از این وضعیت، از طالبان می‌خواهند که از خانه‌های آنان به‌عنوان سنگر دفاعی استفاده نکنند. تاکنون روشن نیست در این درگیری چه تعداد افراد ملکی، زخمی و یا کشته شده‌اند.
پیش از درگیری طالبان در شهر پلخمری، در یک درگیری خودی دیگر در شهر تالقان، مرکز ولایت تخار، سه غیرنظامی کشته شده بودند. علاوه بر آن، در سه ماه گذشته ولایت‌های مختلف کشور از جمله فاریاب، بامیان و کندز نیز شاهد درگیریهای درون‌گروهی طالبان بوده است. در نتیجه این درگیری‌ها افزون بر خسارات مالی، تلفات انسانی نیز به غیرنظامیان وارد شده است.
پیش از این نهادهای حقوق بشری نیز خواستار رعایت قواعد جنگی و حقوق بشردوستانه بین‌المللی شده بودند. این نهادها از طالبان خواسته بودند که منازل مسکونی و غیرنظامیان را از جنگ مصون نگهدارند؛ خواستی که تاکنون از سوی طالبان پذیرفته نشده است.
طالبان در هر منزل مسکونی که سنگر می‌گیرند، ساکنان آن خانه را گروگان می‌گیرند. در میان این گروگان‌ها زنان و کودکان نیز شامل‌اند. این گروگان‌گیری طالبان در مغایرت با قواعد جنگی و انسانی قرار دارد. در درگیری خودی طالبان در پلخمری، از سلاح‌های سبک و سنگین استفاده شده است. پرتاب راکت و انفجارهای پیهم، باشنده‌گان این شهر را بهشدت هراسان ساخته است. آنان خواهان بیرون شدن جنگ‌جویان طالبان از ساحات مسکونی هستند.
روز شنبه، ۱ اسد، انفجارهای پیهم در محل درگیری در شهر پلخمری، مرکز ولایت بغلان شنیده شده است. این درگیری در ساختمان ولایت و اطراف آن در کوچه زراعت شهر پلخمری آغاز و بیش از چندین ساعت به درازا کشیده است. منابع به روزنامه ۸صبح از کشته شدن دست‌کم پنج جنگ‌جوی طالبان و زخمی شدن چندین تن خبر داده‌اند، اما تاکنون روشن نیست که چه تعداد افراد ملکی در این درگیری آسیب دیده‌اند؛ زیرا دو طرف جنگ در این درگیری در خانه‌های مسکونی سنگر گرفته بودند.
پیش از این نیز چندین درگیری خودی میان این گروه در اندراب‌ها و ولسوالی برکه ولایت بغلان رخ داده که بر غیرنظامیان تلفات وارد شده است. در درگیری میان طالبان اوزبیک‌تبار و طالبان پشتون‌تبار که در ولسوالی برکه رخ داده بود، به عده‌ای از افراد ملکی آسیب رسیده بود. درگیری میان‌گروهی طالبان اوزبیک‌تبار و پشتون‌تبار در تخار نیز جان سه غیرنظامی را گرفته است.
ولایت بامیان که در گذشته از امن‌ترین ولایت‌های کشور به شمار می‌رفت، نیز از درگیری خودی طالبان در امان نمانده است. جنگ‌جویان طالبان در این ولایت در ماه ثور سال روان خورشیدی باهم درگیر شدند که در نتیجه درگیری آنان چندین نفر زخمی شدند. منابع در آن زمان به روزنامه ۸صبح گفته بودند که قربانی اصلی این جنگ‌ها غیرنظامیان هستند.
پنجشیر، ولایتی که از یک سال به این‌سو گواه نبردهای سنگین میان جبهه مقاومت و طالبان بوده، نیز شاهد درگیری خودی طالبان بوده است. دو طرف جنگ در این ولایت خانه‌های مسکونی را سنگر گرفته‌اند و از غیرنظامیان به عنوان سپر استفاده کرده‌اند. از سقوط حکومت پیشین تاکنون طالبان در بیشتر ولایت‌ها از جمله در شهر هرات باهم درگیر شده‌اند. طالبان اما این درگیری‌ها را رد می‌کنند و می‌گویند که بر مواضع داعش عملیات به راه انداخته شده است، در حالی که سخنگویان این گروه پیوسته حضور داعش را در کشور «جنگ تبلیغاتی» عنوان می‌کنند.
جنیدالله (مستعار) باشنده شهر پلخمری در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که دیروز از صبح تا شام نتوانسته از خانه‌اش بیرون شود. این باشنده پلخمری می‌افزاید: «همه‌جا را وحشت فرا گرفته بود. صدای توپ و انفجار طالب‌ها پیهم شنیده می‌شد. هر دو گروه در خانه‌ها سنگر گرفته بودند.» او تصریح می‌کند که در این خانه‌ها زنان، کودکان و مردان زیادی زنده‌گی می‌کنند و هنوز روشن نیست آنان با چه سرنوشتی سردچار شده‌اند. زیرا به گفته او، طالبان هنوز هم ساحه را در کنترل دارند و اجازه رفت‌وآمد به هیچ کسی داده نمی‌شود.
با این حال، فعالان مدنی در شهر پلخمری از وضعیت بد زنده‌گی شکایت دارند. آنان می‌گویند که جنگ میان‌گروهی طالبان در خانه‌های مردم در مغایرت با مقررات جنگی است و این گروه نباید در خانه‌های مردم جنگ کنند و از غیرنظامیان به عنوان سپر دفاعی استفاده کنند.
این در حالی است که استفاده طالبان از خانه‌های مسکونی نقض آشکار حقوق بشردوستانه بین‌المللی است. سازمان ملل متحد در گزارش هفته گذشته خود نیز استفاده از غیرنظامیان در مقاصد جنگی را محکوم کرده است. فعالان حقوق بشر نیز استفاده از خانه‌های مسکونی در جنگ را نقض آشکار حقوق بشردوستانه بین‌المللی و استفاده ابزاری از غیرنظامیان در جنگ عنوان می‌کنند. فعالان حقوق بشر از طرف‌های درگیر جنگ می‌خواهند در تاکتیک‌های جنگی خود از محلات مسکونی استفاده نکنند. نعیم نظری، سرپرست کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان می‌گوید، گروه‌های جنگی به هیچ وجه نباید از منازل مسکونی به عنوان سنگر دفاعی استفاده کنند. آقای نظری تاکید می‌ورزد که این گروه‌ها نباید تاسیسات عامه را تخریب کنند، از غیرنظامیان در مقاصد جنگی نباید استفاده کنند و از کودکان به عنوان سرباز کار نگیرند.
سرپرست کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان تصریح می‌کند، گروه‌های جنگی سلاح‌هایی را که استفاده می‌کنند، حجم آن متناسب با اهداف نظامی باشد. به گفته او، اگر حجم آتش این سلاح‌ها بیشتر از اهداف نظامی باشد، می‌تواند برای طبیعت و باشنده‌گان اطراف ساحات جنگی، آسیب برساند.
آقای نظری از طالبان می‌خواهد که اصول حقوق بشردوستانه بین‌المللی را رعایت کنند. او خاطرنشان می‌سازد: «متاسفانه حقوق بشردوستانه بین‌المللی در افغانستان در طول سالیان متمادی مورد کم‌توجهی گروه‌های جنگی قرار داشته و به شکل خاص طالبان کم‌ترین توجه به ارزش‌های حقوق بشری و ارزش‌های بشردوستانه بین المللی نداشته‌اند.»
سرپرست کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان تاکید می‌کند: «طالبان اصول و قواعد جنگ را رعایت نمی‌کردند و از همین‌رو مورد انتقاد فراوان نهادهای حقوق بشری قرارگرفته‌اند؛ از جمله مورد انتقاد کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان.»
آقای نظر توضیح می‌دهد: «مردم شاهد تغییر در رویکرد نظامیان طالبان نبوده‌اند. در جریان جنگ‌های جاری هنوز هم موارد زیادی در رابطه به آسیب رساندن به افراد ملکی وجود دارد. در جنگ‌های بلخاب، تخار، پنجشیر اندراب‌ها و ولسوالی خوست بغلان شاهد فجایع بسیار بزرگی بودیم که افراد غیرنظامی مورد آزارواذیت قرار گرفتنه‌اند.»
سرپرست کمیسیون مستقل حقوق بشر می‌گوید، طالبان سبب کوچ اجباری مردم در مناطق جنگی شده‌اند. به گفته او، این گروه هم‌چنان به منازل مسکونی آسیب رسانده‌اند. آقای نظری تصریح می‌کند: «حتا در بعضی از موارد منازل مسکونی به شکل قصدی سوزانده شده است.» به گفته او، این‌ها موارد آشکار نقض حقوق بشردوستانه بین‌المللی شمرده می‌شوند.
سرپرست کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان می‌افزاید که در نیتجه جنگ‌های طالبان افراد غیر نظامی متواری و بی‌جا شده‌اند و راه‌های دشوارگذار و کوه‌های صعب‌العبور را طی کردند تا در مناطق امن برسند. او هم‌چنان تاکید می‌کند که کمک‌رسانی با مشکل مواجه شده و شبکه‌های مخابراتی قطع شده است. آقای نظری می‌گوید، رسانه‌ها در مناطق جنگی حضور پیدا کرده نتوانسته و جواز حضور از سوی طالبان دریافت نکرده‌اند تا از مناطق جنگی مستندسازی کنند و آگاهی درست از وضعیت مردم به میان آید که این‌ها همه نشانه‌های واضح عدول از حقوق بشردوستانه بین‌المللی است.
