رد پای آمریکا در تاجیکستان
رد پای آمریکا در تاجیکستان؛ سیاست نفوذ در آسیای میانه
واشنگتن سیاست‌های خارجی جدید خود را آغاز کرده تا حضور در مناطق مختلف جهان را فعال نشان دهد و به نظر می‌رسد بخشی از این سیاست‌ها در تاجیکستان یعنی نزدیکی مرزهای روسیه برای شروع نبردی استراتژیک یا تاکتیکی است.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، حضور ایالات متحده آمریکا در حیاط خلوت روسیه یعنی آسیای مرکزی و قفقاز همواره به عنوان تهدیدی برای مسکو محسوب می‌شده است. در اصل، یکی از مؤلفه‌های موازنه نرم روسیه و چین علیه واشنگتن برای شکستن هژمونی آمریکا، خارج کردن نیروهای نظامی و عدم حضور این کشور در مناطق نزدیک به روسیه و چین است.
پس از حادثه 11 سپتامبر مسکو و پکن از حضور آمریکا برای مقابله با تروریسم در افغانستان خشنود بودند، اما ادامه آن را به ضرر منافع خود می‌دیدند. در اینجاست که افزایش مشارکت روسیه و چین با کشورهای منطقه آسیای میانه برای نابودی تروریسم و جلوگیری از اشاعه آن اهمیت پیدا می‌کند.
سازمان همکاری شانگهای و افزایش اقدامات آن در دهه اخیر نمونه بارز این تلاش‌ها است. چراکه حضور و نفوذ آمریکا در این منطقه تهدید بزرگی برای مسکو محسوب می‌شود و در صورت تکمیل، یک نوع پیروزی استراتژیک را برای واشنگتن رقم خواهد زد.
بنابراین کنترل کشورهای آسیای میانه و ضرورت جلب اعتماد آنها برای عدم مراجعه به قدرت دیگر سرلوحه سیاست‌های منطقه‌ای فدراسیون روسیه است. در صورت حضور آمریکا در منطقه آسیای مرکزی به یقین اهرم فشاری علیه مسکو به وجود می‌آید که قدرت چانه‌زنی واشنگتن را افزایش خواهد داد.
علاوه بر آن، چین هم تمایلی به حضور آمریکا در این منطقه ندارد، پکن در حمله ایالات متحده به افغانستان حاضر به عبور نیروهای نظامی آمریکا از کشور خود نشد و در برابر آن مقاومت می‌کرد.
با این حال شواهد نشان می‌دهد که آمریکا سیاست‌های جدیدی را برای حضور خود در آسیای میانه در نظر گرفته است. بر اساس گزارش آژانس ملی اطلاعات تاجیکستان (خاور)، امامعلی رحمان، رئیس جمهوری تاجیکستان در ملاقات با ژنرال جوزف وتیل، رئیس فرماندهی مرکزی آمریکا، شرایط و دورنمای مناسبات دوشنبه و واشنگتن در عرصه‌های نظامی برای تامین امنیت و ثبات منطقه آسیای میانه را بررسی کردند.
گفته می‌شود که در این دیدار بر تقویت برنامه‌های حمایت مالی بین‌المللی، مبارزه با تروریسم و قاچاق مواد مخدر تاکید شده است.
ژنرال جوزف وتیل در اوایل سال جاری میلادی طی یک نشست خبری در رابطه با مسائل سوریه گفته بود که "من برای حفظ حرکت پیشروانه بسیار نگران هستم و در سوریه برای مقابله با داعش نیاز به نیروهای بیشتر آمریکایی داریم، ما باید نیروهای خود را بیشتر کنیم و این یک گزینه است".
با این حال به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها سیاست‌های جدیدی را برای حضور بیشتر خود در منطقه آسیای میانه اتخاذ کردهاند. سیاست‌هایی که اوج خود را با انفجار "مادر بمب‌ها" در افغانستان نشان داد. سفرهای ماتیس، وزیر دفاع آمریکا به کشورهای خاورمیانه و مناطق مناقشه برانگیز جهان نشان از این وضعیت دارد که "واشنگتن به دنبال ثابت کردن موضع فعال خود در برابر مسائل و نقاط راهبردی جهان است".
البته توجه کاخ سفید و دولت جدید آمریکا به این نقطه محدود نمی‌شود؛ شاید خبر پیام تبریک ترامپ به رئیس جمهور تاجیکستان در اواخر سال 95 که به مناسبت سالگرد روابط دوشنبه و واشنگتن منتشر شده بود، جلوه‌هایی از برنامه آمریکا برای حضور بیشتر در آسیای میانه بود.
بر اساس گزارش آژانس ملی اطلاعات تاجیکستان در این پیام تبریک آمده است: «من به شما و تمام مردم تاجیکستان 25-مین سالگرد استقلال دولتی را تبریک می‌گویم. ایالات متحده آمریکا از استقلال و یکپارچگی تاجیکستان و کشورهای همسایه آن و نیز از تلاش‌های تاجیکستان برای شکوفایی و اتحاد آسیای مرکزی حمایت می‌کند. در آغاز ماموریتم امیدوارم که احترام متقابل بین دو کشور و صداقت در پیشبرد اهداف مشترک در زمینه امنیت و ثبات منطقه‌ای ادامه یابد».
در ادامه باید دید که برنامه واشنگتن برای حضور و نفوذ در منطقه چیست و این آغاز رویکرد جدید که در مقطعی به ظاهر مسکوت مانده با چه پایانی روبرو می‌شود؟ این ماجرا را نمی‌شود به تغییر جدید در سیاست خارجی واشنگتن تعبیر کرد، زیرا این سیاست بسیار تکرار شده و کهنگی آن از ساختار داخلی کاخ سفید خود را نمایان می‌کند فقط کهنه‌سازی رؤسای جمهور آمریکا کمی طول می‌کشد!
