زوال دیموکراسی بزرگ جهان
مودی و زوال بزرگ‌ترین دموکراسی جهان
هند برای سالیان متمادی لقب بزرگ‌ترین دموکراسی جهان را یدک می‌کشید، اما حالا به نظر می‌رسد که این دموکراسی بزرگ در حال زوال است. خیلی از کارشناسان بر این باورند که زوال دموکراسی هند از روزی آغاز شد که نراندرا مودی و حزب بهارتیا جاناتا روی کار آمدند. مودی و حزب او وابسته به جناح راست افراطی هستند و این حزب طرفدار ناسیونالیسم هندو است و هند را سرزمین هندوها می‌داند. از زمان به قدرت رسیدن مودی در سال ۲۰۱۴ میلادی، تنش‌های مذهبی میان مسلمان و هندوها افزایش یافته و این شکاف هر روز در حال بزرگ‌تر شدن است.
قانون اساسی هند که در سال ۱۹۴۷ نوشته شده است، یک قانون اساسی سکولار و براساس ارزش‌های برابری و عدالت است که در آن بر همزیستی مسالمت‌آمیز میان تمام گروه‌های مذهبی و قومی تأکید شده است. هند بعد از اندونیزیا و پاکستان، سومین جمعیت بزرگ مسلمانان (۲۰۰ میلیون مسلمان) را در خود جای داده است. جواهر لعل نهرو در آن زمان گفته بود که در هند هیچ آیین و دینی رسمی نیست و تمام ادیان در هند آزاد هستند. تا قبل از روی کار آمدن مودی، وضعیت دموکراسی در هند مطلوب بود. حتا از هند به‌عنوان بهشت دموکراسی و بزرگ‌ترین دموکراسی جهان یاد می‌شد؛ اما حالا اختلافات فرقه‌ای و مذهبی در این کشور افزایش یافته و این موضوع دموکراسی بزرگ هند را تهدید می‌کند.
ریشه این اختلافات فرقه‌ای برمی‌گردد به این موضوع که هند سرزمین اصلی چه کسانی هست و چه کسانی حس تعلق بیشتر به این مرز و بوم دارند. وینایاک دامودار ساوارکار در سال ۱۹۲۳ در کتابش به اسم «هندوتوا» می‌نویسد که تنها کسانی لیاقت زنده‌گی در هند را دارند که هند را سرزمین خود بپندارند و دین‌شان هندو باشد. به زعم او، مسلمانان و مسیحیان ساکن در هند شاید بتوانند که شرط اول، یعنی میهن‌پرستی را برآورده کنند، ولی شرط دومی را نمی‌توانند. چون سرزمین مقدس آن‌ها شبه‌جزیره عرب و فلسطین است. کتاب او برای ناسیونالیست‌های هندو جایگاه مانفیست را دارد.
مودی قبل از وارد شدن به سیاست، عضو گروه «راشتریا سوایامسواک سانگ» بود. این گروه باور شدید به ناسیونالیسم هندو دارد و هند را سرزمین مقدس هندو می‌پندارند. در هند زیر اداره مودی، وضعیت اقلیت‌های مذهبی رو به وخامت است. سازمان‌های مدافع حقوق اقلیت‌ها در هند می‌گویند که برخوردهای نژادپرستانه با مسلمانان و مسیحیان افزایش یافته است. برای نمونه، شمار حملات به مساجد و کلیسا‌ها بیشتر شده و حتا به مسلمان و مسیحیان اجازه اجرای مناسک دینی‌شان داده نمی‌شود. سال ۲۰۲۱میلادی خشونت‌‌آمیزترین سال برای مسیحیان بوده است. در این سال بیش از ۵۰۰ واقعه ثبت شده که رشد ۸۰ درصدی را نشان می‌دهد. در بسیاری از ایالت‌های هند، ذبح و فروش گوشت گاو ممنوع است و اگر کسی گوشت گاو به همراه داشته باشد، با او برخوردهای توهین‌آمیز صورت می‌گیرد. در ۱۴ اپریل سال جاری، گروهی از هندوهای افراطی همراه با پولیس وارد یک کلیسا شدند و تمام عبادت‌کننده‌های حاضر در کلیسا را بازداشت کردند. این رویداد به خوبی نشان می‌دهد که دولت هند هم تمایل چندانی به مدیریت اوضاع ندارد و در بعضی مواقع حتا همدست افراطی‌ها می‌شود.
مودی به‌دلیل داشتن گرایشات ناسیونالیستی در میان هندوها طرف‌داران فراوان پیدا کرده است و انتخابات ۲۰۱۹ را قاطعانه پیروز شد. احزاب رقیب هم به‌دلیل این‌که محبوبیت‌شان را میان توده مردم از دست ندهند، واکنش زیادی به سیاست‌های نژادپرستانه مودی نشان نمی‌دهد. در سوی دیگر، مودی به‌دلیل سیاست‌هایش در میان هندوها شهرت زیادی کسب کرده است. این محبوبیت به او این امکان را می‌دهد که سیاست‌های نژادپرستانه خودش را با سرعت بیشتر دنبال کند.
این اختلافات اکنون در درون جامعه متکثر هند ریشه دوانده و وارد حوزه‌های مختلف شده است. به عقیده ناظران، در چند سال اخیر و به‌ویژه در حکومت مودی، سطح رواداری و مدارا در جامعه هند کاهش یافته است. این وضعیت سبب شده تا ابرستاره سینمای بالیوود، شاهرخ خان، در مورد عدم رواداری مذهبی در هند صحبت کند. پولیس هند سال گذشته پسر شاهرخ خان را به جرم استفاده از مواد مخدر بازداشت کرده بود. آگاهان به این باورند که این اقدامات از سوی دولت هند و حزب حاکم برای بدنام‌سازی شاهرخ خان بوده است. در یک مورد دیگر، هندوهای افراطی فیلم «لال سینگ چدا» با بازی عامر خان را نیز بایکات کرده بودند. به زعم این گروه افراطی، در چندین صحنه/ سکانس این فیلم به عقاید هندوها توهین شده است. عامر خان نیز باری گفته بود که خودش را در هند مصون احساس نمی‌کند.
افرادی که قربانی تبعیض و بدرفتاری هستند، از عدم رسیده‌گی به پرونده‌های‌شان شاکی هستند و محاکم و نهادهای حکومتی را متهم به کم‌کاری و سهل‌انگاری می‌کنند. درست همان‌طور که مقام‌های رسمی نمی‌توانند از اقلیت‌ها در برابر خشونت جمعی محافظت کنند یا حتا خود در این خشونت مشارکت می‌کنند، سیستم حقوقی نیز در پاسخ‌گویی مسوولانه به قضایاناکام مانده است.
اقتدارگرایی، پوپولیسم و مودی
مودی در حال حاضر در میان توده هندو که اکثریت نفوس هند را شکل می‌دهند، محبوبیت وصف ناشدنی‌ای دارد و حتا او را در حد یک خدا پرستش می‌کنند و بعضی او را ناجی هندوها می‌پندارند. بسیاری از پژوهشگران معتقدند هستند که مودی یک شخص پوپولیست و اقتدارگرا است. مودی جامعه هند را به خوبی می‌شناسد و با سخنرانی‌های عوام‌فریبانه در میان مردم، برای خودش جای پا باز کرده است. در کنار پوپولیست بودن، مودییک شخص اقتدارگرا نیز است. از می ۲۰۱۴ که روی قدرتآمده است، او مطبوعات آزاد را محدود کرده و در حالحاضر رسانه‌ها بیشتر در خدمت مودی هستند وپروپاگندای او را پخش و نشر می‌کنند. مودی تا هنوز هیچ کنفرانس خبری با حضور خبرنگاران برگزار نکرده است. بسیاری از خبرنگاران به‌دلیل ترس از زندانی شدن، با مودی و حکومت او هم‌صدا شده‌اند و رسانه‌ها نیز از ترس این‌که بسته یا با مالیات سنگین روبه‌رو نشوند، مبدل به دستگاه تبلیغاتی حکومت شده‌اند. مودی در درون کابینه یکه‌تاز میدان است و حرف اول و آخر را می‌زند. او با وزیران مشورت نمی‌کند و هر آن‌چه که می‌گوید باید بدون هیچ کم و کاستی اجرا شود. به بیان دیگر، دفتر نخست‌وزیر همه‌کاره حکومت هند است. برعکس اسلاف خود، مودی به سخنان حزب مخالف در پارلمان گوش نمی‌دهد و بیشتر در پارلمان برای سخنرانی‌های حزبی می‌رود. در کابینه هند یک قانون مرسوم وجود داشت که کارمندان دولتی نباید حزبی باشند؛ اما از سال ۲۰۱۴ به این طرف کارمندان حزبی در حال افزایش هستند. راماچاندرا گو‌ها، تاریخ‌دان برجسته هندی می‌گوید: «مودی در انتخاب مقام‌های کلیدی تأکید بسیار بیشتری بر وفاداری دارد تا بر شایسته‌گی. اکنون در هر وزارت‌خانه‌ای فردی از سازمان راشتریا سوایامسواک سانگ حضور دارد تا اطمینان حاصل کند که پس از بازنشسته‌گی یک کارمند ارشد دولتی جانشین او مطابق با ایدیولوژی‌اش و سازمان خواهد بود.
علاوه بر این، سازمان‌های دولتی به طور لجام‌گسیخته‌ای رها شده‌اند تا اپوزیسیون سیاسی را مرعوب و رام کنند. گزارش نشریه «اکسپرس» هند نشان می‌دهد که از سال ۲۰۱۴ میلادی به این‌سو، ۹۵ درصد از کل سیاستمداران هندی که توسط اداره مرکزی تحقیقات با بازداشت و بازجویی مواجه شده‌اند، از احزاب اپوزیسیون بوده‌اند. تعداد زیادی از سیاستمداران اپوزیسیون از آن زمان به بهاراتیا جاناتا پیوسته و دنبال لغو پرونده‌های‌شان هستند. دستگاه قضایی هند دیگر آن استقلال عمل گذشته را ندارد و تا اندازه زیادی تحت تأثیر قوه اجراییه قرار گرفته و نمی‌تواند که پرونده‌ها را به صورت آزادانه بررسی و دادرسی کند. دادگاه‌های هند در بسیاری موارد مایل نیستند که پرونده‌ها را بررسی کنند و گاهی زمان برگزاری جلسه دادگاه را به عقب می‌اندازند.
جمع‌بندی: «بهای سال‌های مودی»
«بهای سال‌های مودی» اسم کتاب آکار پاتل، نویسنده و فعال حقوق بشر هندی است[۱]. پاتل از سال‌های دور با نهاد «عفو بین‌الملل هند» کار کرده است. او در این کتاب از تجربیات خودش هنگام دست‌و‌پنجه نرم کردن با حکومت مودی می‌نویسد. پاتل در فصلی با عنوان «کارگاه شیطان»، ادعا می‌کند که دولت مودی با ادعای «قربانی توطیه سازمان‌های غیردولتی» علیه جامعه مدنی اعلام جنگ کرده است. پاتل در کتابش ۵۸ شاخص از جمله شاخص‌های توسعه (UNDP)، انستیتیوت لوی، سازمان گزارشگران بدون مرز، خانه آزادی و برند فاینانس را معیار قرار داده، عملکرد حکومت مودی را بررسی می‌کند. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که دموکراسی هند در زمان حکومت‌داری مودی افول کرده است. تنها در سال ۲۰۲۰، دولت مودی ۲۷۷۲ درخواست قانونی برای حذف محتوا یا مسدود کردن حساب‌ها در توییتر ارسال کرده است. استاندارد‌های دموکراتیک هند در سال‌های اخیر کاهش یافته است. در رده‌بندی آزادی‌های سیاسی و مدنی که توسط «خانه آزادی» صورت گرفته، هند یکی از کشور‌هایی بود که بیشترین افول را در دهه گذشته داشته و در سال ۲۰۲۱ میلادی از «آزاد» به «تا حدی آزاد» تنزل یافت. در شاخص آزادی حقوق بشر موسسه کاتو، هند از رتبه ۷۵ در سال ۲۰۱۵ میلادی تنزل یافت و در سال ۲۰۲۱ میلادی در رتبه ۱۱۹ قرار گرفت. در فهرست جهانی آزادی مطبوعات گزارشگران بدون مرز، هند از جایگاه ۱۴۰ در سال ۲۰۱۳ میلادی به جایگاه ۱۵۰ در سال ۲۰۲۲ سقوط کرد. در نهایت، در تازه‌ترین گزارش جهانی شکاف جنسیتی مجمع جهانی اقتصاد که در ماه جولای منتشر شد، هند در رتبه ۱۳۵ از ۱۴۶ کشور جهان از نظر سلامت و بقا قرار گرفت. او باور دارد که هند در سال‌های آینده بهای سنگین و جبران ناپذیری را به‌دلیل اقدامات پوپولیستی و راسیستی مودی خواهد پرداخت.
در طول هشت سال حکومت مودی، جامعه هند به شدت قطبی شده است. قطبی شدن جامعه هند، ضربه سنگینی به دموکراسی نیم‌بند این کشور خواهد زد. افزایش تنش‌ها میان گروه‌های مذهبی در بلندمدت می‌تواند تبعات خطرناکی چون جنگ‌های فرقه‌ای و نسل‌کشی را به همراه داشته باشد. تبعیض آشکار علیه مسلمانان در هند باعث شده تا گروه‌های تندرو اسلامی در میان مردم دست به تبلیغ و سربازگیری بزند. افراطیت در میان مسلمانان هند به صورت بالقوه وجود دارد، اگر تنش‌ها مدیریت نشود و گروه‌های تندرو اسلامی نظیر القاعده بیشتر فعال شوند، این امکان وجود دارد که این تهدید از حالت بالقوه به بالفعل تغییر کند.
به هر صورت، دموکراسی‌ها در سال‌های اخیر توسط پوپولیست‌ها و اقتدارگراها به سمت زوال رفته است. ترامپ در امریکا، جانسون در انگلستان، مودی در هند و بولسونارو در برازیل، نمونه‌های بارز این موضوع هستند. به جز مودی، همه این افراد فعلاً از قدرت خلع شده‌اند. در حقیقت، حضور مودی به‌عنوان نخست‌وزیر در هند، تهدید جدی برای بزرگ‌ترین دموکراسی جهان است.
[۱] Aakar, Patel (2021). Price of the Modi Years. Westland
