انتظار توافق غنی و عبدالله، آرمان‌گرایانه است
دکتر زکیه عادلی: انتظار توافق غنی و عبدالله، آرمان‌گرایانه است
/
27.8.2017
نوت: زکیه عادلی در حوزۀ علوم سیاسی دکترا دارد. در مقاطع مختلف در دانشگاه‌های افغانستان علوم سیاسی تدریس می‌کند. خانم عادلی، رییس گروه علوم سیاسی دانشگاه کاتب بوده است. او همچنان در شمار دیگر از دانشگاه‌های معتبر کابل در مقطع ماستری تدریس می‌کند. خانم عادلی هم اکنون به عنوان استاد حقوق و علوم سیاسی دانشگاه کابل ایفای وظیفه می‌کند. از دکتر عادلی، ده‌ها مقالۀ علمی و شماری از کتاب‌های پژوهشی در حوزۀ علوم سیاسی به نشر رسیده است. او باور دارد که افغانستان فاقد استقلال سیاسی می‌باشد. خانم عادلی از مداخلۀ کشورهای خارجی در امور داخلی افغانستان انتقاد می‌کند. افغانستان.رو در پیوند به مسایل منطقه‌یی و سیاست خارجی افغانستان با او به مصاحبه پرداخته است. شرح مصاحبه را در زیر می‌خوانید.
افغانستان.رو: شکننده‌گی سیاسی در افغانستان روزافزون گردیده است. چه چیزی تشتت و پراکندگی کم‌سابقۀ سیاسی را در کابل رقم زده است؟
سه عامل بنیادی «شکل‌گیری حکومت وحدت ملی، خروج نیروهای نظامی خارجی از افغانستان و همچنان اقتدارگرایی و یک‌جانبه‌گرایی رییس جمهور غنی را می‌توان سر منشأ بسیاری از مشکلات و کم ثباتی‌های سیاسی در این کشور دانست. اگر واقع‌بینانه ببینیم بعد از ختم دوره ریاست‌جمهوری حامد کرزی و شکل‌گیری حکومت وحدت ملی؛ دو رقیب اصلی انتخابات ریاست جمهوری در قالب یک نظام سیاسی واحد در قدرت شریک شدند. این‌که انتظار داشته باشیم دو رقیبی‌که قبلاً در انتخابات افشاگری‌ها و اتهاماتی را علیه یکدیگر داشته‌اند و در برخی موارد دیدگاه‌های متضاد دربارۀ مسایل ارایه نموده‌اند، در خصوص گزینش مقامات سیاسی، اولویت پالیسی‌ها و... به آسانی به دیدگاه مشترک برسند، امری آرمان‌گرایانه است. تضادهای درونی دو رقیب با در نظر داشت خصلت تک محوری رییس‌جمهور در درون حکومت باعث شده است انرژی و هزینه‌یی که باید در مسایل امنیتی، اقتصادی و... صرف شود، در کشمکش‌های سیاسی درونی به مصرف برسد. علاوه بر آن، با خروج نیروهای نظامی خارجی از یک سو و خالی‌شدن خزانۀ دولت به دلیل مصارف بالای انتخابات ریاست جمهوری از سوی دیگر سبب گردید تا نیروهای امنیتی افغان در مقابله با مخالفین مسلح دولت با چالش‌های عدیده‌یی مواجه شوند.
افغانستان.رو: تحلیل شما از ائتلاف جدید سیاسی و واکنش‌ها در برابر آن چیست؟ آیا اعضای این ائتلاف می‌تواند تا انتخابات پیش رو متحد باقی بماند و بدیلی در برابر تیم حاکم باشند؟
ائتلاف نجات افغانستان نه اولین و نه آخرین ائتلاف در مقابل حکومت وحدت ملی است. قبل از این نیز ائتلاف شورای حراست و ثبات افغانستان به رهبری سران جهادی در مقابل دولت برای اعتراض به خودسری‌ها واقتدارگرایی رییس جمهور شکل گرفته بود. ائتلاف سه حزب مهم افغانستان جمعیت؛ وحدت اسلامی و جنبش ملی نیز با هدف تعدیل یک جانبه‌گرایی رییس‌جمهور غنی به وجود آمد.
به باور من این ائتلاف دو هدف عمده را تعقیب می نماید:
امتیازگیری از حکومت وحدت ملی و این‌که حکومت این سه حزب را در تصمیم‌گیری‌های سیاسی از یاد نبرد.
تمرین سیاسی برای تعریف نمودن و تعقیب منافع مشترک خود جهت سهم گیری مؤثر در کابینه و پارلمان آینده. با توجه به این‌که فعلاً اکثریت قریب به اتفاق احزاب و رهبران جهادی به جز حلقۀ مشخص، توسط حکومت جدید در حاشیه قرار گرفته‌اند این امر می‌تواند نزدیکی و همگرایی ناراضیان دولت را به شمول ائتلافات جدید تقویت نماید.
افغانستان.رو: سفارت امریکا در کابل خواهان تعقیب و بررسی پروندۀ جنرال دوستم شده است. به نظر شما در چنین شرایطی کنفرانس سفیر امریکا و علم کردن محاکمۀ دوستم، حاوی چه پیامی می‌تواند باشد؟
اظهار نظر سفیر آمریکا در مورد مسایل داخلی افغانستان، مداخله آشکار این کشور را در امور افغانستان می‌رساند. با توجه به این‌که دولت افغانستان نیز در این خصوص موضع‌گیری خاصی از خود نشان نداد، این مساله بیانگر عدم استقلالیت حکومت افغانستان می‌باشد. آمریکایی‌ها همیشه داعیه‌دار حمایت از حقوق بشر بوده هرچند در عمل خودشان در بسیاری موارد ناقض آشکار حقوق بشر بوده‌اند. اما مساله برجسته ساختن دوسیه عبدالرشید دوستم توسط سفیر آمریکا بیشتر از آن‌که بعد حقوق بشری داشته باشد، کاملا یک مساله سیاسی در همراهی با حکومت افغانستان برای کنار زدن دوستم از قدرت است.
افغانستان.رو: سیاست خارجی حکومت وحدت ملی را در مقایسه با حکومت حامد کرزی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به باور من علاوه برسیاست‌های داخلی و بین‌المللی، ویژگی‌های شخصیتی رهبران سیاسی تا حد زیادی می‌تواند در جهت‌دهی سیاست خارجی کشورها مؤثر باشد. با توجه به تجربۀ کاری رییس‌جمهور غنی در مجامع بین‌المللی و دیدگاه علمی و آکادمیک و همچنان روحیۀ تهاجمی و ریسک‌پذیر وی می‌توان گفت حکومت وحدت ملی در دوره کوتاهی‌که از عمرش می‌گذرد در مقایسه با دوره حکومت حامد کرزی در بعد سیاست خارجی بسیار موفق عمل نموده است. ترسیم پنج حلقه ( کشورهای همسایه؛ کشورهای اسلامی؛ کشورهای منطقه؛ کشورهای قدرتمند جهانی و سازمانهای بین المللی) در حوزۀ سیاست خارجی توسط اشرف غنی و تنظیم روابط خارجی بر اساس آن و همچنان شناخت و استفاده حد اکثری از فرصت‌های بین‌المللی توانسته است افغانستان را همچنان در کانون توجه جامعه جهانی نگاه دارد.
افغانستان.رو: دولت افغانستان مدعی است که روابط گستردۀ اقتصادی و ترانزیتی را با کشورهای ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان و برخی دیگر از کشورهای آسیای مرکزی ایجاد کرده است. تحلیل شما دربارۀ این روابط چیست؟
موقعیت جیوپولتیک افغانستان و ظرفیت‌های اقتصادی و به ویژه انرژی که در کشورهای آسیای مرکزی وجود دارد، از یک سو و اهمیت روابط با کشورهای همسایه و منطقه در سیاست خارجی افغانستان از سویی دیگر، باعث شده است دولت افغانستان بیش از گذشته در صدد تحکیم روابط خود با این کشورها برآید. روابط نزدیک با قزاقستان از طریق همکاری‌های اقتصادی فرهنگی و اعزام دانشجو به این کشور، تطبیق پروژه‌هایی همچون تاپی، توتاپ و کاسا یکهزار با کشورهای ترکمنستان، تاجکستان و ازبکستان مصداق‌های بارزی از گستردگی روابط افغانستان با کشورهای آسیای مرکزی است.
افغانستان.رو: روس‌ها نگران گسترش افراطیت و نفوذگذاری داعش و دیگر گروه‌های تروریستی در جغرافیای افغانستان هستند. مسکو با توجه به سرکوب داعش در عراق و سوریه چه کار عملی در زمینۀ سرکوب داعش و به زیرکشیدن گروه‌های هراس افگن در افغانستان می‌تواند؟
مبارزه با تروریسم و هراس‌افگنی امروزه تبدیل به ابزاری برای کشورهای منطقه جهت بهره‌برداری سیاسی شده است. حضور هر دو کشور قدرتمند امریکا و روسیه در بحران سوریه و همچنان در افغانستان بیشتر از آن‌که به طور واقعی، مبارزه با داعش و گروه‌های هراس‌افگن باشد، مانور قدرت علیه رقبای سیاسی و آزمایش تسلیحات و توان نظامی خود است. اما در افغانستان با توجه به نزدیکی روسیه به این کشور و احتمال گسترش ناامنی از افغانستان به حوزۀ نفوذ آن کشور؛ روسیه می‌تواند به جای تجهیز و تقویت طالبان علیه داعش به طور صادقانه با دولت افغانستان در تجهیز قوای امنیتی و استخباراتی همکار باشد. به خصوص حالا که پاکستان به حیث کشور حامی تروریست با ناامیدشدن از امریکا؛ روابط‌اش را در این اواخر با چین و روسیه محکم نموده است؛ روسیه می‌تواند به راحتی از این امکان برای تحت فشار قرار دادن پاکستان استفاده نموده و حسن نیت خود را به افغان‌ها نشان دهد.
| فارسی.رو |
