ورود پول و جیب خالی شهروندان؛
ورود پول و جیب خالی شهروندان؛ مردم: هفته‌ای ۴۰ میلیون دالر برای کیست؟
پس از سقوط کشور به دست طالبان، ایالات متحده ذخایر ارزی افغانستان را منجمد و دسترسی این گروه به بانک‌های بین‌المللی را مسدود کرده است. این امر سبب شد که افغانستان با بحران نقدینه‌گی مواجه شود و ارزش پول افغانی در مقابل دالر کاهش یابد. با این حال در طول هفت روز اخیر چهارمین بسته کمکی ۴۰ میلیون دالری سازمان ملل به افغانستان رسیده است. این در حالی است که مردم نسبت به تداوم فقر و گرسنه‌گی به‌شدت نگران‌اند. پیش از این برنامه غذایی جهان نیز گفته است که بیش از ۹۷ درصد مردم افغانستان در زیر خط فقر قرار دارند. در جریان یک سال گذشته کمک‌های نقدی سازمان ملل به بیش از یک میلیارد و ۵۹۳ میلیون دالر رسیده است. در همین حال شهروندان کشور از چگونه‌گی مصرف این پول‌ها ناراضی‌اند و می‌پرسند که این پول‌ها در کجا به مصرف می‌رسد؟
بانک مرکزی افغانستان تحت مدیریت طالبان روز سه‌شنبه، ۱۷ عقرب، از رسیدن بسته نقدی ۴۰ میلیون دالری به کابل خبر داده است. یک روز قبل نیز بسته ۴۰ میلیون دالری دیگر به کابل رسیده بود. با این حال تنها در جریان هفت روز گذشته، چهار بسته ۴۰ میلیون دالری پول نقد به کابل آمده است. از یک سال گذشته به این سو تاکنون ۱۶ بسته ۴۰ میلیون دالری و بیش از ۳۲ بسته ۳۲ میلیون دالری پول نقد به افغانستان رسیده است. براساس آمار بانک مرکزی، مجموع این کمک‌های نقدی به بیش از یک میلیارد و ۵۹۳ میلیون دالر رسیده است. سال گذشته سازمان ملل گفته بود که تا پایان مارچ ۲۰۲۲ میلادی، به‌گونه هفته‌وار حدود ۲۰ میلیون دالر به مردم افغانستان پول نقد کمک می‌کند؛ اما منابع در آن زمان به روزنامه ۸صبح گفته بودند که ممکن است کمک‌های نقدی افزایش یابد.
در همین حال دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد (یوناما) در افغانستان گفته است که این مقدار پول نقد در یک بانک تجارتی خصوصی در کابل نگه‌داری می‌شود و در اختیار طالبان قرار نمی‌گیرد. طالبان در این زمینه تاکنون چیزی نگفته‌اند. بانک مرکزی تحت مدیریت طالبان گفته است که این بانک از ورود ارز از طریق «اصولی و قانونی» در کشور استقبال می‌کند و از جامعه جهانی می‌خواهد تا کمک‌هایش را از طریق سکتور بانکی انجام دهد.
با این حال شهروندان افغانستان نسبت به چگونه‌گی مصرف این پول‌ها نگرانی دارند و می‌پرسند که به رغم سرازیر شدن میلیون‌ها دالر پول نقد، روز‌به‌روز فقر و گرسنه‌گی، بیکاری و بهای مواد اولیه افزایش پیدا می‌کند و این کمک‌ها تاثیری بر وضعیت زنده‌گی عادی شهروندان بر‌جا نگذاشته است. به گفته آنان، هنوز از میزان مصرف این پول‌ها هیچ اطلاعاتی در دست نیست و منبع این کمک‌ها نیز برای مردم افغانستان نامشخص است.
از سوی دیگر برنامه جهانی غذا روز سه‌شنبه، ۱۷ عقرب، گفته است که نسبت به ماه سپتامبر، ارزش پول افغانی در برابر دالر افزایش ۱.۵ درصدی داشته است. این در حالی است که هم‌اکنون یک دالر امریکایی در بازار ارز افغانستان بین ۸۸.۴۵ و ۸۸.۵۵ خرید و فروش می‌شود؛ در حالی که قیمت دالر در برابر افغانی در ماه گذشته میلادی ۸۸.۶۶ بود.
پیش از این اداره بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) نیز از نحوه مصرف و منبع این پول‌ها سخن گفته بود. براساس گزارش بازرس ویژه، دولت امریکا بر سر راه تحقیقات این نهاد درباره ۱.۱ میلیارد دالر کمک‌های نقدی که پس از تسلط طالبان به افغانستان ارسال شده است، سنگ‌اندازی می‌کند. جان ساپکو، بازرس ویژه برای بازسازی افغانستان، گفته است که دفتر او برای اولین بار در تاریخ خود قادر نشده به دلیل عدم همکاری چندین نهاد دولتی، گزارشی از هزینه‌های دولت امریکا در افغانستان ارایه کند.
ساپکو افزوده است که آژانس توسعه بین‌الملل امریکا و وزارت خزانه‌داری این کشور از ارایه اطلاعات در مورد ۱.۱ میلیارد دالر پول نقدی که به افغانستان زیرکنترل طالبان فرستاده شده، خودداری کرده و وزارت خارجه امریکا نیز اطلاعات مورد نظر را به آنان نداده است. بربنیاد گزارش سیگار، اداره توسعه بین‌المللی و وزارت امور خارجه امریکا گفته‌اند که کمک‌های مستمر امریکا بشردوستانه است و بخشی از بودجه‌ای نیست که سیگار بر آن نظارت می‌کند. این در حالی است که سازمان ملل متحد نیز تاکنون منبع این بودجه را به‌گونه شفاف گزارش نداده است و در این مورد نگرانی‌هایی وجود دارد که این پول‌های نقد در اختیار طالبان قرار گرفته باشد.
با این حال شماری از شهروندان کشور تایید می‌کنند که از ادامه فقر و گرسنه‌گی در کشور به ستوه آمده‌اند. این شهروندان می‌گویند که سرازیر شدن میلیون‌ها دالر پول نقد به افغانستان، در زنده‌گی آنان تاثیر مثبتی نگذاشته است و هنوز فرصت‌های شغلی و درامد آنان از میان رفته و هیچ توجهی به این زمینه‌ها صورت نمی‌گیرد. به باور این شهروندان، طالبان در توزیع کمک‌ها و برخورد با مردم نیز «سلیقه‌ای، ایدیولوژیک و قومی» عمل می‌کنند.
ذبیح‌الله سایس (مستعار) یکی از دکان‌داران شهر کابل است. این دکان‌دار در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که در جریان یک سال گذشته قدرت خرید مردم به‌شدت پایین آمده است. به گفته او، اکثریت مشتریانی که نزد او مراجعه می‌کنند، توان خرید بالاتر از یک بوجی آرد را ندارند، در حالی که در سال‌های گذشته به گفته او مشتریانش می‌توانستند همزمان چندین قلم جنس را خریداری کنند.
در همین حال اکثریت شهروندان به دلیل تداوم بیکاری و عدم دسترسی به منابع اقتصادی در یک سال گذشته، با مشکلات گسترده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کنند. آن‌ها به این باورند که پول‌های کمک‌شده از سوی جامعه جهانی به نام مردم افغانستان می‌آید، ولی شهروندان از نحوه مدیریت و مصرف آن هیچ اطلاعی ندارند. به باور آنان، با فرا‌رسیدن زمستان بار دیگر مشکلات و کوله‌بار زنده‌گی برشانه‌های مردم سنگینی می‌کند و از این کمک‌ها جز نهادهای «پروژه‌بگیر و سازمان‌های همسو با طالبان» کسی دیگر استفاده نخواهد کرد. یکی از این شهروندان که از وضعیت بیکاری و بی‌سرنوشتی به ستوه آمده است، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «کسانی که در این سرزمین هستند و طالب نیستند، تباه‌اند.»
اما آذرخش حافظی، آگاه مسایل اقتصادی، در صحبت با روزنامه ۸صبح به این باور است: «کمک‌هایی که در ۱۴ ماه گذشته صورت گرفته، سبب تعادل در بیلانس اسعاری گردیده و توانسته ارزش پول افغانی را تا حدی ثابت نگه دارد، مصارف رژیم را تأمین نماید، جریان نقدینه‌گی را تسهیل کند. در نبود این پول، سقوط اقتصاد مالی افغانستان به‌سرعت صورت می‌گرفت و قلت دالر سبب می‌شد که جریان نقدینه‌گی مختل شود، نرخ افغانی در برابر اسعار کاهش یابد، واردات مواد اولیه صدمه ببیند و در نتیجه، قحطی، قیمتی و مشکلات معیشتی مردم بیش از آن‌چه وجود دارد، می‌گردید.»
آقای حافظی می‌افزاید از این‌که نحوه مصرف این پول‌ها واضح نیست و در تمویل پروژه‌های انکشافی و فقرزدایی استفاده نشده، شکی نیست که طالبان از آن برای تحکیم اقتدار خود بهره گرفته‌اند و می‌گیرند؛ چون این پول در قلمرو نفوذ آن‌ها به مصرف می‌رسد.
مردم در حالی از نحوه مصرف پول‌های نقدی سازمان ملل متحد نگرانی دارند که در جریان سرازیرشدن این کمک‌ها، ۱۹ میلیون شهروند کشور با گرسنه‌گی حاد مواجه‌اند. از این میان، شش میلیون تن «یک قدم با قحطی فاصله» دارند. پیش از این وحید امانی، سخنگوی برنامه جهانی غذا (WFP) در افغانستان، روز شنبه، ۲۳ میزان، در صحبت با روزنامه ۸صبح گفته بود که اگر به این شش میلیون تن کمک‌های فوری صورت نگیرد، خطر قحطی حتمی و وضعیت آنان وخیم است.
افزون بر این، دفتر هماهنگ‌کننده امور بشردوستانه سازمان ملل متحد (اوچا) نیز گفته است که فقر شدید در افغانستان در جریان سه سال از ۴۷ درصد به ۹۷ درصد افزایش یافته است. این نهاد استدلال کرده که کاهش درامدها، افزایش قیمت‌ها و بحران نقدینه‌گی در گسترش فقر اثر گذاشته است.
این کمک‌های میلیون دالری در حالی به افغانستان سرازیر می‌شود که در تازه‌ترین گزارش شاخص جهانی گرسنه‌گی، افغانستان نسبت به سال گذشته از لحاظ دسترسی به غذا شش پله سقوط کرده است. بربنیاد گزارش این نهاد، افغانستان امسال از میان ۱۲۱ کشور جهان، در رده ۱۰۹ قرار گرفته است، در حالی که سال گذشته این کشور در رده ۱۰۳ قرار داشت.
