چالش هاي ناتو از افغانستان تا اوكرايين. و دولت اسلامي شام
چالش‌های دبیرکل جدید ناتو؛ از گروه دولت اسلامی تا اوکراین
- 6 نوامبر 2014 - 15 آبان 1393
ینس استولنبرگ، دبیر کل جدید سازمان ناتو می گوید "مسئولیت اصلی" او متمرکز ساختن توجه کشورهای غربی به حفظ امنیتشان و لزوم افزایش بودجه دفاعی این کشورها علیرغم برنامه های ریاضت اقتصادی شان است.
نخست وزیر سابق نروژ که از آغاز ماه اکتبر پست دبیرکلی سازمان ناتو را عهده دار شده، در مصاحبه با بی بی سی، در باره فعالیت های این سازمان در آینده، می گوید عملیات نظامی تقویت خواهد شد و بر این موضوع پافشاری می کند که "او تصمیمی را بر پیمان ناتو تحمیل نمی کند بلکه خود کشورهای عضو ناتو این تصمیم ها را گرفته اند."
او یکی از دلایل این تصمیم را رفتار اخیر روسیه در اوکراین و لزوم نشان دادن یک واکنش قابل قبول در برابر این رفتار می داند.
دبیر کل جدید ناتو می گوید به اعتقاد او نیروهای ویژه روسیه هنوز از شرق اوکراین خارج نشده اند و اگر چه تعداد آنها به میزان قابل توجهی کاهش یافته ولی روسیه باید "تمام نیروهای خود را از اوکراین خارج کند و به بی ثبات کردن اوکراین پایان دهد."
"جنگ سرد مطرح نیست"
ولی آقای استولنبرگ، کسی است که هنگامی که نخست وزیر نروژ بود، با ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه رابطه خوبی داشت و اکنون ریاست اتحادیه ای را دارد که بسیاری از اعضای آن علاقمند به تحریم های مکرر علیه روسیه نیستند.
هنگامی که از وی سئوال شد که آیا یک دوره جدید جنگ سرد شروع شده، وی با صراحت جواب منفی داد. حتی هنگامی که به او یادآوری کردم که مقامات ارشد روسیه اکنون از بدی روابط با آمریکا صحبت کرده و این کشور را "دشمن ابدی" روسیه می دانند، وی جنگ سرد را منتفی دانست.
ینس استولنبرگ، در سخنرانی اخیرش در آلمان تاکید کرد: "بین طرفدار دفاع جمعی و یک ناتوی قدرتمند بودن، و طرفداری از گفتمان با روسیه، تناقضی وجود ندارد"
البته دبیر کل جدید ناتو در مقایسه با آندرس فو راسموسن، سلف دانمارکی خود، سیاست مسالمت آمیزتری دارد.
کاهش هزینه ها
اگر چه سیاستمدارانی مانند رونالد ریگان یا مارگارت تاچر که به جنگ سرد وفادار بودند، مانند دبیرکل جدید ناتو احتمالا بر این عقیده بودند که ضمن حفظ یک نیروی دفاعی قوی، روابط سازنده با کرملین ضروری است ولی اکنون زمان تغییر کرده و امروزه قبولاندن دو سیاست متفاوت، مشکل تر شده است.
یکی از دلایل این واقعیت این است که در حال حاضر تمایل اعضای ناتو به کاهش هزینه های دفاعی شان بیشتر شده است.
رهبران کشورهای عضو ناتو در اجلاس ماه سپتامبر گذشته در بریتانیا متعهد شدند که کاهش هزینه های دفاعی را متوقف کرده و بودجه بیشتری را به این کار اختصاص دهند، ولی درست چند هفته بعد در برنامه اقتصادی کشورهای حوزه یورو، که به کمیسیون اروپا تسلیم شده بود، کاهش بیشتر هزینه های دفاعی منظور شده بود.
آقای استولنبرگ، از لهستان و رومانی به عنوان نمونه کشورهایی که کار "صحیح" انجام داده و بودجه دفاعی شان را افزایش داده اند نام می برد ولی نباید فراموش کرد که این دو کشور احساس می کنند روسیه مستقیما آنها را تهدید می کند.
روزنامه فایننشال تایمز، چاپ لندن می نویسد ولو این که توافق صلح بین اوکراین و روسیه شکننده است، "در داخل اتحادیه اروپا مقامات بانفوذی هستند که اوکراینی ها را ترغیب می کنند واقعیت را بپذیرند."
برخی از کشورها می گویند معامله با آقای پوتین امکان پذیر است و باید جلو رفت.
اولویت های کلیدی
یک تفاوت دیگر زمان حال با دوره جنگ سرد این است که ارتباط اروپا با آمریکا اکنون ضعیف تر شده است.
رهبران روسیه در اظهارات اخیرشان به طور کاملا عمدی اروپایی ها را که به نظر آنان درک بیشتری دارند از آمریکا متمایز ساخته اند و در دکترین جدید امنیت ملی، آمریکا را "دشمن اصلی" روسیه معرفی کرده اند.
مشکل دیگری که آقای استولنبرگ برای تجدید حیات اتحادیه ناتو با آن روبروست، عدم توافق ۲۸ کشور عضو ناتو در مورد اولویت های این ائتلاف است.
معضل دولت اسلامی
مبارزه علیه دولت اسلامی (داعش سابق) شکاف در داخل ناتو را نمایان تر کرده است.
برخی از اعضای این سازمان مانند بریتانیا، فرانسه، دانمارک، بلژیک و هلند به حملات هوایی آمریکا علیه شبه نظامیان دولت اسلامی، پیوسته اند.
ولی تمام این کشورها عملیات خود را منحصر به داخل خاک عراق کرده اند چون وضعیت قانونی این عملیات در عراق روشن تر از سوریه است، بسیاری از سایر اعضای ناتو حتی تصور پیوستن به این عملیات را نیز نمی کنند.
موضع ترکیه بخصوص مشکل آفرین می شود.
دولت ترکیه در صورت تایید مجلس این کشور، می تواند برای این که حملات هوایی موثرتر و از نظر لجستیکی به مراتب آسان تر شود، به شرکای ائتلافی اش اجازه دهد از پایگاه های این کشور استفاده کنند.
ولی ترکیه تصمیم گرفته اجازه این کار را ندهد و به همین جهت متهم شده که در مقابل شبه نظامیان دولت اسلامی انعطاف نشان می دهد و بیشتر علاقمند به سرنگون کردن رژیم بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه است.
آقای استولنبرگ، می گوید وضعیت جبهه جنوبی ناتو دلیل دیگری برای اجرای تصمیماتی است که در اجلاس اخیر سران ناتو در بریتانیا اتخاذ شده بود که نه تنها متضمن تقویت بودجه دفاعی این سازمان است، بلکه تشکیل یک نیروی واکنش سریع را نیز شامل می شود که وظیفه اش کمک به کشورهای عضوی است که خطر آنان را تهدید می کند.
وی می گوید این نیروی جدید نه تنها برای دفاع از جبهه جنوبی ناتو، بلکه برای دفاع از جبهه شرقی ناتو نیز ضروری است.
ولی ریسک در این است که تهدید متوجه از جانب شبه نظامیان دولت اسلامی سبب می شود که وظایف سازمان ناتو افزایش یافته و در نتیجه از مسئولیت های اصلی خود بیشتر دور شود و اختلاف نظر اعضا در این مورد افزایش یابد که بزرگ ترین خطر کجاست و روبرو شدن با این خطر چه هزینه هایی در بر دارد.
