تحریم پنهان

تحلیل ها و پرسش های توقف تانکر های تیل تجار افغان در ایران!

29.10.1389
نزاع توقف تیل در ماه دسمبر گذشته هنگام آغاز شد که مقامات ایرانی از ورود تانکرها به افغانستان جلوگیری کردند. در نتیجه دوهزار تانکر در آن سوی مرزها متوقف ساخته شده اند و مردم به کمبودی تیل در افغانستان روبروشدند. بسیاری از پمپ های تیل از خدمت باز ماندند. قیمت تیل پنجا فیصد و قیمت مواد اولیه نیز افزایش یافته است. مقامات افغانستان بر این اقدام ایران اعتراض کرده گفتند که تهران وعده نموده که مشکل را حل می کند. اما این وعده ها هنوز برآورده نه شده است. با این که ایران تاکید می کند که مشکل در حال پایان یافتن است، روزانه تنها چهل تانکر اجازه ورود به افغانستان را دریافت می کنند، در حالیکه قبل از آغاز این مشکل روزانه 250 تا 330 تانکر از سرحدات ایران به افغانستان داخل می شد.کمبودی تیل نتایج خیلی ناگوار و درد آوری برای افغان های عادی به بار آورده است. عین الدین یکی از کارمندان گمرک هرات، در حالی که قیمت تیل خیلی بالا رفته، بیم دارد که شاید نتواند اطفال خود را در زمستان گرم نگاه کند.وی می گوید:« کرایه موتر در شهر دوبرابر شده است. بالا رفتن قیمت پترول قیمت گاز را از فی کیلو پنجاه افغانی به هفتاد افغانی بالا برده است. در حال نه بودن گاز مردم از انرژی برق استفاده می کنند که آنهم خیلی ضعیف است.»در نتیجه کمبودی تیل، زراعت افغانستان هم متاثر شد است. دهقانان نه می توانند برای آبیاری زمین های خود از دیزل پمپ کار گیرند. قربان حقجو رییس اتاق های تجارت افغانستان روز سه شنبه اعلان کرد که هزاران نفر از تاجران مستقل افغانستان، در یک اقدام متقابل، تجارت با ایران را متوقف می سازند که در نتیجه قرار داد های به مبلغ ملیون ها دالر به مخاطره روبرو می شود.آقای حقجو گفت:«تاجران افغان بنابر احساس ملی خود و درک وضعیت، وارد کردن کالا های ایرانی را متوقف می سازند. آنها شعور و احساس و دردی را که در نتیجه این اقدام بی سابقه ایران به مردم وارد شده است درک می کنند. مردم و تاجران افغان تصمیم یک اقدام متقابل در برابر ایران را اتخاذ کردند. این فیصله سر از امروز مورد اجرا قرار می گیرد.»مردم کابل و چند شهر دیگر افغانستان در برابر اقدام ایران دست به تظاهرات زدند. در حالی که افغانها شکایت های خشم آمیز خود را ابراز می دارند ، مقامات ایران حتی ظاهراً نه می پذیرند که کدام مشکل وجود داشته باشد. ویب سایت تلویزیون دولتی ایران دو هفته قبل گزارش های بین المللی در این باره را تبلیغات محض اشغالگران افغانستان برای تیره ساختن روابط تهران کابل خواند.مقامات افغان می گویند، مقامات ایرانی در صحبت های خصوصی شان می گویند که تیل مذکور برای تدارکات ناتو استفاده می شود اما کابل و ناتو این ادعای ایران را رد می کنند. تلویزیون دولتی ایران گفت که رامین مهمان پرست سخنگوی وزارت خارجه ایران علت توقف تانکر ها را به پلان اقتصادی جدید ایران راجع کرد که ضمن آن اعانه وسیع تیل به مردم سر از ماه دسمبر گذشته متوقف ساخته شد.در حالیکه توضیحات کافی ارایه نه شده است، پاسخ به این سوال ها که چرا ایران یک کشور همسایه را که کمک مالی هم می کند و می خواهد نفوذ در آن داشته باشد متضرر می سازد، در شایعات و حدس زنی ها را گشوده است. علی انصاری، استاد و کارشنان امور ایران در پوهنتون سانت اندرو در سکاتلند به این باورست که توقف تانکرهای افغان طوری که مهمان پرست گفت، امکان دارد با لغو کردن اعانه دولتی در مواد سوخت در ایران ارتباط داشته باشد. وی افزود:« من باور می کنم که این موضوع علت اصلی می باشد. آنها به مشکلات داخلی روبرو هستند تا استهلاک محلی را بر آورده سازند. آنها برنامه اعانه دولتی را متوقف ساخته اند که این موضوع بسیار حساس است. در حال حاضر آنها نه می توانند دیده شوند که تیل و گاز زیادی را به افغانستان صادر می کنند. آنها تلاش دارند تا استهلاک محلی را تا صورت امکان مرفوع سازند.» اما مییر جاودان فر که متولد ایران می باشد و در یک شرکت تحلیل های اقتصادی و سیاسی شرق میانه در اسراییل کار می کند به این باور است که تهران در مقابل تعزیرات که از سوی امریکا به ارتباط برنامه هسته ای ایران بر این کشور وضع شده از افغانستان کار می گیرد.او گفت:« این اقدام سیاسی به احتمال زیاد برای فرستادن یک پیام به غرب و خاصتاًً امریکا اتخاذ شده است. ایران می خواهد این پیام را برساند که وارد کردن فشار بر ایران به وسیله تعزیرات هم از خود بهایی دارد. ایران به این وسیله در برابر تلاش های که امریکا برای منزوی ساختن این کشور دارد از خود واکنش نشان می دهد. ایران درک می کند که هر نوع همکاری با دولت افغانستان به نفع امریکا که برای ثبات و آرامی افغانستان سعی می کند نیز می باشد. لهذا پس اگرناتو از این تیل استفاده هم نه کند، به نظر من واقعیت این که تیل مذکور منجر به پیشرفت حکومت افغانستان به سوی امنیت و ثبات می شود به نفع امریکا است.»احتمال دیگر اینست که ایران برای کسب نفوذ سیاسی بیشتر در افغانستان متوسل به متوقف ساختن تانکرها شده است. رزاق مامون مدیر مرکز خبری بست باستان در کابل به این باور است که چنین اقدامات امکان دارد به نگرانی های غرب در باره تقلب در انتخابات اخیر پارلمانی ارتباط داشته باشد.او گفت:«من به این باور هستم که ایرانی ها یک موضع صریح را برای زیر فشار قرار دادن افغانستان اتخاذ کرده اند. مساله اول به انتخابات پارلمانی اخیر تعلق می گیرد. گزارش ها می رسانند که جامعه جهانی از نحوه ترکیب پارلمان جدید راضی نیست و همچنین احساس می شود که بعد از تقلب وسیع که در این انتخابات صورت گرفت، ایران در پارلمان جدید دست بالایی خواهد داشت. موضوع دوم امضای قرار داد پایپ لاین گاز ترکمنستان از طریق افغانستان است که مقدمه مرگ تجارت تیل و گاز ایران محسوب می شود. افغانستان با احداث این پایپ لاین یک موقعیت مهم جهانی و پایگاه در آسیا را حایز می شود که چنین یک تحول مایه نگرانی ایران می باشد.» امکان دارد علت اصلی متوقف ساختن تانکر های افغانستان در مرزهای ایران همه این سه تحلیل گذشته باشند و یا هیچ یکی از این ها نه باشد. شاید کدام پاسخ مشخص برای این معما وجود نه داشته باشد اما در لابلای گرد و غبار شایعات و حدس زنی ها یک چیزی آشکار و واضح این است که معضله توقف تانکر های تیل افغانستان در سرحدات ایران چنان زیان به روابط دو کشور وارد کرده است که شاید مدت ها تلافی نه شود

قربان حقجو: تاجران افغان واردات شان را از ایران متوقف کردند

محمد قربان حقجو رییس عامل اتاق های تجارت و صنایع افغانستان
28.10.1389
ریاست اتاق های تجارت و صنایع افغانستان در عکس العمل با اقدام ایران مبنی بر توقف تانکر های تیل تاجران افغان در سرحد اعلان نموده است که تاجران افغان سر از روز سه شنبه تمام واردات خود از آن کشور را متوقف کرده اند.محمد قربان حقجو رییس عامل اتاق های تجارت و صنایع افغانستان به روز سه شنبه در کابل به خبر نگاران گفت، این تصمیم از سوی حکومت نه بلکه از جانب تاجران سکتور خصوصی اتخاذ شده است.به گفته آقای حقجو، تاجران افغان این فیصله را نیز نموده اند که فعالیت 120 شرکت تجارتی در چاه بهار را نیز متوقف سازند.حقجو هم چنان گفت، ایران خلاف قوانین و نورم های ترانزیت بین المللی تانکرهای مواد نفتی را در خاک خود توقف داده و تاجران افغان نمی خواهند که سرمایه خود را در همچو اقدامات به خطر مواجه سازند.وی در ادامه گفت:« این توقف، توقف خود جوش است و این توقف به اساس احساس ملی و درک که از و ضعیت تاجران افغان دارند و می بینند که مردم در چه حالت قرار دارند و غم و غصهء که از رفتار ایران که قطعاً متصور نبود این ها را گرفته، مردم افغانستان و تجار افغانستان عمل بالمثل را در مقابل ایران انجام دهند و این توقف سر از امروز آغاز می شود.» آقای حقجو می گوید، با قطع روابط تجاری افغانستان با ایران نه تنها افغان ها، بلکه ایران نیز متضرر می شود.بخاطر این که به گفته آقای حقجو در سال 2010 میلادی واردات افغانستان از آن کشور به 800 ملیون دالر و صادارت به 50 ملیون دالر رسیده بود.مقامات اتاق های تجارت و صنایع یک پیشنهاد 9 ماده یی را به حکومت افغانستان نیز فرستاده که مبتنی بر آن از دولت تقاضا شده تا استراتیژی ذخایر مواد خوراکی و سوخت را آماده و توافقنامه های ترانزیتی را با شماری از کشور های دیگر نیز به امضا برساند و هم در جهت افزایش تولیدات داخلی تلاش بیشتر نماید.از سوی دیگر وزارت تجارت و صنایع افغانستان در حالی که توقف مواد نفتی تاجران افغان در ایران را خلاف نورم های ترانزیت بین المللی می داند می گوید، توقف مناسبات تجارتی از صلاحیت دولت افغانستان است.غلام محمد ییلاقی معین وزارت تجارت و صنایع افغانستان به روز سه شنبه به رادیو آزدی گفت، همچو فیصله ها باید با دقت تام صورت گیرد.وی در ادامه گفت:« سه روز پیش وزیر تجارت گفت که این مسایل ارتباط به دولت دارد. ما موضع این ها را قابل احترام می دانیم و مربوط به خود شان است. اما تا وقتی که دولت در این مورد تصمیم نگیرد به نظر من نه این موضوع از صلاحیت وزارت تجارت است و نه هم از اتاق های تجارت که با ایران قطع رابطه تجارتی کند، به خاطریکه ما باید بسنجیم که تقریباً 30 فیصد اموال ما از طریق بندر عباس می آید و اگر بندر بسته شود، تاجران که اموال شان در راه است، مسالهء آن چطور می شود؟ باز هم تاجر متضرر می شوند و باز هم کمبود اجناس در کشور به وجود می آید که باعث بلند رفتن نرخ ها می شود که باز هم صدمه اش به مردم و مصرف کننده ها می رسد.»از جانبی مسوولین اتاق های تجارت می گویند، نماینده اتاق های تجارت و صنایع بخاطر فیصله اخیر تاجران در سازمان همکاری های اقتصادی یا ایکو که به روز دوشنبه در ایران تدویر یافت نیز اشتراک نکرده است.به باور آقای حقجو، اتاق های تجارت و صنایع افغانستان مبنی بر این اقدام ایران به سازمان ایکو نیز شکایت خود را رسانده، اما تا هنوز از جانب آن سازمان جوابی دریافت نشده است.در نشست اتاق های تجارت از تمام مردم افغانستان تقاضا بعمل آمده که بعد از این تا حد امکان از مصرف اموال ایرانی خود داری کنند، تا ضرورت به امتعهء ایرانی در کشور کم تر احساس شود.گزارشگر: فیض الله قرداش

تانکر ها همچنان متوقف! این دیپلماسی «تحریم پنهان» به کجا خواهد انجامید؟
دوشنبه 27 جدی 1389

ساعت 09:19 ظفرشاه رویی

مقام‌های وزارت تجارت و صنایع از ادامه توقف تانکرهای حامل مواد سوختی تاجران افغان در سرحد میان افغانستان و ایران از سوی دولت ایران، ابراز نارضایتی کرده می‌گویند که برای توقف این تانکرها توجیهی وجود ندارد.براساس گزارش‌ها، صدها تانکر حامل مواد سوختی که از ایران، عراق و ترکمنستان از طریق خاک ایران وارد کشور می‌شدند، از سوی دولت ایران در مرز این کشور متوقف شده اند که به گفته‌ی مقام‌های وزارت تجارت، باعث کمبود نزدیک به چهل درصد مواد سوختی در کشور شده است.
با این حال، انورالحق احدی، وزیر تجارت و صنایع، روز گذشته در یک نشست خبری در مورد ادامه توقف تانکرهای حامل مواد سوختی از سوی مقام‌های ایرانی، واکنش تندی نشان داد و گفت که حق ترانزیت افغانستان از سوی ایران پایمال شده است. آقای احدی افزود: «باوجود آن‌که حکومت افغانستان به مساعی خود برای حل این بحران از راه مذاکره با مقامات ایرانی دوام خواهد داد، ولی لازم می‌دانم بگویم که ما از پیشرفت کار بسیار ناراض هستیم و هیچ توجیه را برای ادامه توقف تانکرها در مرز ایران و افغانستان نمی‌بینیم. ما از دوستان ایرانی خود توقع بیشتر داشتیم.» ادامه توقف تانکرهای حامل مواد سوختی در آن سوی مرز، که قیمت مواد سوختی را در کشور به طور سرسام‌آور بلند برد، اعتراض‌های مردمی را نیز نسبت به این اقدام مقام‌های ایرانی در پی داشت.وزارت تجارت و صنایع می‌گوید نزدیک به پنجاه درصد مواد سوختی مورد نیاز افغانستان از کشورهای ایران، ترکمنستان و عراق تامین و از طریق خاک ایران به کشور ترانزیت می‌شود. به گفته‌ی این وزارت، با توقف تانکرهای تیل، بازارهای افغانستان نزدیک به چهل درصد با کمبود مواد سوختی روبرو شده و قیمت‌ها نیز به طور سرسام آوری صعود کرده است. وزیر تجارت و صنایع می‌گوید: «متاسفانه که بحران به جای خود باقی است. با وجود آن‌که در چند روز گذشته به یک تعداد بیشتر تانکرها اجازه عبور از مرز داده شده، اما حق ترانزیت افغانستان فعلا هم پایمال است و هیچ دلیل قانع کننده برای منع عبور تانکرها از مرز ایران و افغانستان وجود ندارد.»
رو آوردن به روسیهمقام‌های وزارت تجارت و صنایع می‌گویند که افغانستان سالانه در حدود دو میلیون تن مواد سوختی ضرورت دارد. به گفته‌ی انورالحق احدی، وزارت تجارت در تلاش است تا راه‌های دیگری را برای تامین مواد سوختی دریابد. او گفت که دولت افغانستان از جمهوری قزاقستان خواسته تا اجازه ورود دو صد هزار تن مواد سوختی را به صورت فوری به افغانستان بدهد. آقای احدی که برای رفع بحران مواد سوختی در کشور قرار است امروز برای گفتگو با مقام‌های روسی وارد مسکو شود، می‌گوید که شماری از تاجران قراردادهایی را با شرکت های تیل روسیه عقد کرده اند که ممکن است تا دو الی سه هفته دیگر مواد سوختی از روسیه وارد کشور شود. آقای احدی می‌افزاید: «سکتور خصوصی مواد نفتی ما در دو هفته گذشته واردات مواد نفتی از ترکمنستان از راه آقینه را به طور قابل ملاحظه زیاد کرده‌اند. همچنین در دو هفته گذشته واردات مواد نفتی ما، باوجود مشکلات امنیتی از پاکستان هم زیاد شده است. و مهم‌تر از همه، یک تعداد زیاد تاجران مواد نفتی ما قراردادهایی جدید را با کمپنی‌های تیل روسیه عقد کرده‌اند که در نتیجه آن، ممکن در دو الی سه هفته آینده مقدار زیادی مواد نفتی وارد کشور شوند.»در همین حال انورالحق احدی می‌گوید که وزارت تجارت و صنایع در تلاش است پس از این از یک «سیستم مطمین تر» برای عرضه مواد سوختی در کشور استفاده کند. به گفته‌ی او، در چند سال گذشته سکتور خصوصی که مواد سوختی وارد می‌کند، با کمترین تنظیم از سوی دولت فعالیت کرده است. او تاکید کرد که وزارت تجارت تاکنون سیستمی را ایجاد نکرده  است که بتواند حالت عرضه مواد سوختی را تعیین کند. او گفت: «در آینده یا حکومت خودش قراردادهای مواد نفتی را عقد خواهد کرد که شامل تقسیم اوقات مشخص انتقال مواد نفتی به بازارهای افغانستان باشد و یا سکتور خصوصی از قراردادهای عقد شده‌ی مواد نفتی که از خارج کشور خریداری نموده‌اند، تقسیم اوقات انتقال مواد نفتی را به حکومت ارایه خواهد کرد. در هر دو حالت عرضه مواد نفتی مطمین تر خواهد شد که این امر به ثبات قیم کمک خواهد کرد.» آقای احدی تاکید کرد که آزادی کامل سکتور خصوصی مواد نفتی و عدم تنظیم از طرف حکومت بحران زاست اما این وزارت در نظر دارد که پس از این جلوی نوسانات نرخ‌ها را بگیر

هشت صبح