انفجارهای در تونل سالنگ
انفجارها سالنگ؛ آنسوی فاجعه ناپیدا است
مشت صبح
با گذشت دو شب و سه روز از آغاز آتش‌سوزی‌های مرگ‌بار در تونل سالنگ، طالبان هنوزهم موفق به باز کردن این گذرگاه نشده‌اند. منابع از گیر‌‌ماندن هزاران مسافر در دو طرف سالنگ‌ها خبر می‌دهند و طالبان را به ناکامی در مهار به‌موقع آتش و پاک‌سازی تونل سالنگ متهم می‌کنند. منابع آگاه به نقل از گواهان رویداد، خاطرنشان می‌سازند که دود و غبار و نبود وسایل پیشرفته آتش‌نشانی سبب شده که گروه نجات طالبان در مهار این آتش ناکام بماند. طالبان اما بهگونه پیهم اعلام می‌کنند که آتش‌سوزی مهار شده است و به‌زودی گذرگاه سالنگ به روی ترافیک باز خواهد شد. بر‌بنیاد گزارش‌ها، آتش‌سوزی و انفجارهای پیهم در تونل سالنگ، دست‌کم ۱۰۰ کشته و بیش از ۵۰ زخمی برجای گذاشته است. طالبان آمار تلفات انسانی ناشی از این آتش‌سوزی را کمتر از چهل تن اعلام کرده‌اند. این گروه همچنان در دو روز گذشته مانع حضور خبرنگاران به محل وقوع این حادثه شده‌اند.
هارون، یکی از مسافران شاهراه کابل – مزار است. او با همسر و دو فرزند قد و نیم‌قدش از دو روز به این‌سو به دلیل بسته ماندن گذرگاه سالنگ، در رستورانتی در مربوطات منطقه تاجیکان ولسوالی جبل‌‌السراج، به سر می‌برد. هارون که در دو روز گذشته بهگونه پیهم تا نزدیکی‌های محل وقوع حادثه سالنگ رفته است، می‌گوید: «دو روز می‌شود که آتش‌سوزی صورت گرفته، اما طالبان موفق به مهار آن نشده‌اند. اگر زودتر اقدام می‌‌کردند، سبب افزایش تلفات و وقوع فاجعه انسانی نمی‌شد. تلفات انسانی پس از انفجار اول، افزایش پیدا کرد. طالبان بهگونه مسلکی آموزش مهار آتش‌نشانی را نیاموخته‌اند.»
یکی دیگر از گواهان رویداد که از ذکر نامش در این گزارش خودداری می‌شود، روز دوشنبه، ۲۸ قوس، به روزنامه ۸صبح گفت که امکان می‌رود گذرگاه سالنگ تا دو یا سه روز دیگر، پاک‌سازی نشود. به گفته او، دود و غبار و نبود وسایل پیشرفته آتش‌نشانی سبب شده که گروه‌های نجات طالبان در مهار این آتش‌سوزی ناکام بمانند. او اضافه می‌کند: «نظر به چشم‌دید من امکان نمی‌رود که طالبان در ظرف دو یا سه روز دیگر تونل سالنگ را پاک‌سازی کنند؛ چون خیلی کارشان در این خصوص کند است. در حال حاضر زن، مرد، پیر و جوان حتا بیماران در دو طرف گذرگاه سالنگ گیر مانده‌اند. در حال حاضر مردم [مسافران] در وضعیت بد اقتصادی به سر می‌برند، توانایی مالی ندارند که یا دوباره به خانه برگردند و یا در هوتل‌ها زنده‌گی کنند. از سوی دیگر هوا خیلی سرد است و کسی توانایی انتظار را ندارد.» مسافران گیرمانده در مسیر کابل ـ مزار خواستار باز شدن هرچه زودتر این گذرگاه به روی ترافیک‌اند.
بر‌اساس اظهارات گواهان عینی تا عصر روز گذشته (دوشنبه) گروه‌های نجات نتوانسته بودند به عمق تونل برسند تا اجساد قربانیان این آتش‌سوزی را بیرون کنند. این منابع می‌افزایند تا زمانی که آتش بهگونه کامل خاموش نشود، انتقال اجساد دشوار است. یکی از گواهان رویداد توضیح می‌دهد: «تا عصر امکان داخل شدن به تونل نبود. اکنون جسدهای زیادی داخل تونل باقی مانده است. بیش از ۲۰۰ نفر تلف شده‌اند. تانکر گاز و چند موتر زغال‌سنگ در حال سوختن است. وضعیت خراب است. تازه نیروهای وزارت دفاع طالبان رسیده، آتش‌نشانی هم از بغلان آمده. توانش نیست که خاموش کند. تا که آتش خودش به‌شکل عادی خاموش نشود، نمی‌شود. در طرف سالنگ شمالی هم جسدهای زیادی کشیده شده‌اند.»
در همین حال، وزارت فواید عامه طالبان اعلام کرده که آتش‌سوزی مهار شده و تیم‌های آنان در حال پاک‌کاری ساحه هستند. به گفته مسوولان این وزارت، هرچه زودتر گذرگاه سالنگ به روی رفت‌وآمد باز خواهد شد؛ اما زمان دقیق آن مشخص نشده است.
در جریان دو روز گذشته آمارهای متفاوتی از تلفات انسانی ناشی از آتش‌سوزی در تونل سالنگ منتشر شده است. منابع ناوقت روز دوشنبه، ۲۸ قوس، شمار جان‌باخته‌گان این آتش‌سوزی را دست‌کم ۱۰۰ تن عنوان کرده‌اند. به گفته منابع، همچنان بیش از ۵۰ تن زخمی شده‌اند. منابع اضافه می‌کنند که در این آتش‌سوزی بیش از ۳۰ موتر به شمول ۱۶ موتر مسافربری بهگونه کامل سوخته و طالبان لاشه‌های سوخته موترها را از داخل تونل به بیرون انتقال داده‌اند. منابع، درباره سرنوشت مسافران این موترهای مسافربری چیزی نمی‌دانند.
طالبان آمار تلفات انسانی این رویداد مرگ‌بار را کمتر از این اعلام کرده‌اند. شرافت زمان، سخنگوی وزارت صحت عامه طالبان، روز دوشنبه، ۲۸ قوس، گفته است که تاکنون از آتش‌سوزی سالنگ ۳۱ کشته و ۳۷ زخمی به مراکز صحی انتقال داده شده‌اند. او گفته است که این آمار نهایی نیست.
همزمان با این، طالبان به خبرنگارانی که به محل رویداد رفته‌اند، اجازه پوشش این حادثه بهگونه درست را نداده‌اند. یکی از خبرنگاران که از ذکر نامش در این گزارش خوداری می‌شود، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که طالبان به آنان اجازه ورود به تونل را ندادند. به گفته این خبرنگار، ظاهراً طالبان تلاش دارند تا جزییات این رویداد همه‌گانی نشود.
این خبرنگار توضیح می‌دهد: «فاجعه سالنگ به حدی بزرگ است که طالبان حتا اجازه رفتن ما را به محل رویداد ندادند. طالبان به دلیل نامعلوم جزییات دقیق را همه‌گانی نمی‌کنند. امروز وزیر فواید عامه طالبان خودش در محل وقوع حادثه بود و هیچ کس به شمول خبرنگاران را اجازه رفتن به محل حادثه نمی‌داد.»
گذرگاه سالنگ از شاهراه‌های کلیدی افغانستان است که نُه ولایت شمال و شمال‌شرقی کشور را باهم وصل می‌کند. مواد خوراکی و سوخت میلیون‌ها شهروندی که در آن سوی سالنگ شمالی زنده‌گی می‌کنند، از همین مسیر تامین می‌شود. این شاهراه در سال‌های گذشته نیز گواه رویدادهای ناگوار بوده است. با این حال آن‌چه انتقاد شهروندان کشور را برانگیخته، عدم ساخت‌وساز این گذرگاه بهگونه اساسی است.
شماری از شهروندان می‌گویند که با وصف سرازیر شدن میلیون‌ها دالر در دو دهه گذشته، این شاهراه تاکنون بهگونه اساسی ساخته نشده است. با این حال، شماری از آگاهان هشدار می‌دهند، در صورتی که شاهراه سالنگ بهگونه معیاری ساخته نشود، احتمال می‌رود که رویدادهای مشابه در آینده نیز رخ بدهد
