جتاریخچه رادیو در افغانستان
نخستین بار درزمان امان‌الله خان ۱۹۲۶ یک دستگاه فرستندهٔ رادیویی در شهر کابل آغاز به کار کرد. این رادیو که به نام «رادیو کابل» یاد می‌شد، امواج آن تنها در شهر کابل قابل دریافت بود که پس ازسقوط دولت امان‌الله خان، نشرات آن متوقف گردید.
نخستین بار درزمان امان‌الله خان ۱۹۲۶ یک دستگاه فرستندهٔ رادیویی در شهر کابل آغاز به کار کرد. این رادیو که به نام «رادیو کابل» یاد می‌شد، امواج آن تنها در شهر کابل قابل دریافت بود که پس ازسقوط دولت امان‌الله خان، نشرات آن متوقف گردید. در سال ۱۹۵۱ دردورهٔ صدارت محمد هاشم خان رادیو کابل بانصب یک فرستندهٔ پنجاه کلیووات، دوباره کار خود را از سر گرفت. این بار نشرات رادیو کابل می‌توانست ولایت‌های دورتراز کابل را نیز زیر پوشش گیرد. در سال ۱۹۶۱ رادیو کابل به «رادیو افغانستان» تغیر نام داد و با نصب یک دستگاه فرستندهٔ صد کیلووات، امواج آن نه تنها در سرتاسر افغانستان پخش می‌گردید، بلکه در کشورهای همسایه نیز قابل دریافت بود. در دوران جنگهای داخلی و در سالهای مقاومت علیه طالبان رادیو تلویزیون افغانستان در اثر انفجار بمب‌ها و راکتها خسارت‌هایی فراوانی برداشت. علاوه بر آن، شمار زیادی از کارمندان فنی، گویندگان، گزارشگران، و تولیدکنندگان برنامه‌ها مجبور به ترک کشور شدند. بدینگونه در سالهای حاکمیت مجاهدین و طالبان نشرات رادیو افغانستان چه از نظر کمی و چه ازنظر کیفی در سطح نازلی قرارگرفت. هرچند مجاهدین اجازه ندادند تا آهنگهای زنان از رادیو و تلویزیون پخش گردد، ولی دراین سالها زنان می‌توانستند در گویندگی و تهیهٔ برنامهٔ رادیو تلویزیونی به کار خود ادامه دهند.
در دوران طالبان، رادیو افغانستان به نام «رادیو صدای شریعت» تغییر نام داده شد، و هیچ برنامه ای مطابق نیازمندیهای آموزشی و روانی مردم پخش نمی‌گردید. پس ازتشکیل حکومت موقت، کار بازسازی رادیوی افغانستان آغاز گردید و اکنون دست کم هشتاد درصد مردم افغانستان می‌توانند آن را بشنوند. در سال ۱۳۸۵ به کمک ایالات متحدهٔ آمریکا با نصب یک دستگاه فرستندهٔ چهار صد کلیووات، رادیو افغانستان نه تنها تمام افغانستان را زیر پوشش قرار داد، بلکه امواج نشراتی آن در کشورهای همسایه نیزقابل دریافت می‌باشد و در دو کانال، شبانه روز بیست و چهار ساعت برنامه دارد. برنامه‌های جدیدی منتشر می‌شود و بازسازی‌هایی در رادیو و تلویزیون افغانستان به کمک ایالات متحده آمریکا، جاپان و رادیو بی‌بی‌سی، انجام شده‌است و نسبت به زمان مجاهدین و طالبان شنوندگان رادیو افغانستان افزایش یافته‌است.
نشرآهنگ‌های زنان از رادیو و تلویزیون افغانستان در سال ۱۳۸۳، ً پس از ده سال سکوت دو باره آغاز شد. این امر توانسته‌است که برشمارشنوندگان رادیو و تلویزیون بیفزاید. هرچند در شیوهٔ ارائهٔ خبرهای رادیو افغانستان تفاوت چندانی رو نما نگردیده‌است، با این حال انتقادهای در ارتباط به مقام‌های دست دوم دولت و مشکلات مردم پخش می‌شود. با این همه، هنوز رادیو و تلویزیون به مفهوم واقعی کلمه سخنگوی تمام عیار دولت است.
برنامه‌های سیاسی و تحلیل‌های سیاسی این رسانهٔ مهم خبری، هنوز نتوانسته‌است اعتماد مردم را به خود جلب کند. این در حالی است که وزارت اطلاعات و فرهنگ توانسته‌است رادیو و تلویزیون را در اختیار کامل خود داشته باشد. کار گویندگان کماکان باهمان شیوهٔ کلیشه ای ادامه دارد. در زبان سرویس‌های خبری تغییرات چندانی به چشم نمی‌خورد. رادیو افغانستان در حالی گامهای لرزانی را به سوی پیشرفت و توسعه برمی‌دارد که شماری از رادیوهای غول‌پیکر جهانی در خانه خانهٔ مردم افغانستان راه یافته‌اند. رادیو بی‌بی‌سی، به شمول (برنامهٔ خانهٔ نو و زندگی نو)، رادیو اروپای آزاد، صدای آمریکا (رادیو آشنا)، رادیو صدای آزادی و رادیو «صبح بخیر افغانستان» مراکز بزرگ خبررسانی خود را در کابل پایه‌گذاری کرده‌اند. غیر از این، نمایندگان رادیو فرانسه، رادیو آلمان، و چند رادیوی دیگر نیر درشهر کابل و بعضی شهرهای دیگر افغانستان فعالیت می‌کنند؛ و البته ایران نیز ایستگاه رادیویی خود را در کابل فعال نموده‌است. رادیو بی‌بی‌سی و رادیو اروپای آزاد گذشته از شهر کابل در تمام شهرهای مهم دیگر افغانستان یا دفاتر خود را گشوده‌اند یا هم گزارشگرانی دارند. ایجاد یک چنین شبکهٔ اطلاع‌رسانی این رادیوها را قادر ساخته‌است تا موضوعات و رویدادهای کم‌اهمیت محلی هم امکان نشر پیدا کند. وقتی مردمان محل مسایل مربوط به زندگی خود را ازطریق این رادیوها می‌شنوند، بدون شک روز تا روز علاقهٔ بیشتری نسبت به آن‌ها پیدا می‌کنند.
رادیو اروپای آزاد (رادیو آزادی) و صدای آمریکا (رادیو آشنا) بیست و چهار ساعته به نشرات خود ادامه می‌دهند. این امربه این معنا است که این رادیوها هر زمانی در دسترس شنوندگان قرار دارند. رادیو بی‌بی‌سی نیز بر ساعات نشرات خود افزود. این رادیو با ایجاد یک رشته برنامه‌های ذوقی و پخش موسیقی تلاش می‌کند که شنوندگان خود را راضی نگهدارد. این درحالی است که به سبب مشکلات مالی اکثر کارمندان و خبرنگاران رادیو افغانستان کوشیده‌اند تا در رادیوهای دیگری استخدام شوند. هم‌اکنون رادیو افغانستان باکمبود جدی خبرنگاران و تولیدکنندگان مجرب برنامه‌ها روبرو می‌باشد. این امر در چگونگی نشرات این رادیو می‌تواند مستقیماً تأثیر منفی داشته باشد.
از سوی دیگر، هم‌اکنون «رادیو آرمان» و «رادیو کلید» درشهرکابل شبانه روز بیست و چهار ساعت برنامه پخش می‌کنند. این رادیوها در کنار برنامه‌های خبری و پخش برنامه‌های دیگر بیشتر به پخش آهنگهای آوازخوانان افغانستان و کشورهای دیگر می‌پردازند. این امر سبب شده‌است که این رادیوها در مدت زمان کوتاهی نسبت به رادیو افغانستان شنوندگان بیشتری داشته باشند. همچنان در سال ۲۰۰۵ میلادی رادیوی دیگری به نام «صدای زن افغانستان» در شهر کابل به کار آغاز کرد. افزون بر این رادیوی «آیینه» و رادیوی «انترنیوز» برنامه‌هایی را برای رادیوهای افغانستان در مرکز و ولایت‌ها و رادیوهای دیگر تهیه می‌کنند. درهمین حال، ظرف یکی دو سال گذشته یک رشته رادیوهای غیردولتی به کمک مالی و تکنیکی بعضی کشورها و سازمان امداد جهانی در شماری از شهرهای افغانستان به کار آغازکرده اند که می‌توان از رادیو سحر در هرات، رادیوی قندهار، رادیوی رابعه بلخی در شهر مزارشریف، رادیوی نوبهار در فرمانداری (= فرمانداری) بلخ ولایت بلخ، رادیوی زهره در شهر کندز، رادیو صدای شرق در شهر جلال‌آباد، و رادیوی آیینه در خوست نام برد. رادیوی دیگر به نام «رادیو صدای افغانستان» نیز در سال ۱۳۸۵در شهر کابل، به کار آغاز کرد.
وجود این همه رادیو بدون تردید در رشد انسانی افغانستان می‌تواند قوت بزرگی به‌شمار آید، ولی مهم این است که از این وسیلهٔ مهم نشراتی دست‌اندرکاران چقدر می‌توانند به گونهٔ مؤثر کار بگیرند. اگر این رسانهٔ مهم به گونهٔ مؤثر به کار گرفته نشود، می‌تواند تأثیرات منفی نیز داشته باشد. چنان‌که هم‌اکنون در مورد برنامه‌های بعضی از این رادیوها نظرات موافقی در میان مردم وجود ندارد.
شماری از شخصیت‌های آگاه افغان، هرچند با فعالیت رادیوهای مختلف مخالفتی ندارند و آنرا برای رشد انسانی افغانستان امر بسیار سودمندی می‌دانند، ولی اظهار نگرانی می‌کنند که وابستگی دوامدار افغانستان به رادیوهای بیگانه و رادیوهای غیردولتی که در برنامه‌های خود وابسته به سیاستهای فرهنگی و اجتماعی سازمانها و کشورهای امداد رسان می‌باشند، می‌توانند افغانستان را در برابر یک هجوم فرهنگی قرار دهند که در آینده جلوگیری از آن برای این کشور ممکن نباشد. این شخصیت‌ها، به این عقیده اند که دست کم رادیوی ملی کشور (رادیو افغانستان) باید چنان موقعیتی داشته باشد که نه تنها نیازمندیهای اطلاعاتی مردم را در مقابله با رادیوهای دیگر برطرف کند، بلکه بتواند در تحکیم وحدت ملی در کشور نقش سازنده ای داشته باشد.
از آنجا که تا هنوز رادیوهای غیردولتی نتوانسته‌اند نشرات سراسری داشته باشند و خود را به گونه رادیوهای ملی معرفی کنند، بعضی از این رادیوها در میان مردم متهم به جهت‌گیری‌های جناحی و قومی اند. از سوی دیگر، به سبب کمک‌های مالی که از منابع گوناگون امداد دریافت می‌کنند، در برابر همان سؤالی مطرح می‌شود که در مورد نشریات وابسته به منابع امداد وجود دارد.
رادیو افغانستان با وجود تمام کاستی‌های که همیشه داشته و در دوره‌هایی هم نوعی سیاستهای نشراتی برتر بینیِ زبانی و قومی برآن حاکم بوده، دست کم گوشهای مردم افغانستان به وسیلهٔ این رادیو با دو زبان فارسی دری و پشتو آشنا شده‌اند. امروزه بسیاری‌ها در افغانستان اظهار نظر می‌کنند که بخش‌های فارسی دری و پشتوی رادیوهای بی‌بی‌سی، رادیو اروپای آزاد (رادیوی آزادی) و صدای آمریکا به گونهٔ جانبدارانه در ارتباط به پشتو زبانان و فارسی زبانان افغانستان برنامه پخش می‌کنند. حتی گاهی مردم عوام این رادیوها را با وجودی که پیوسته گوش می‌دهند، رادیوهای جنگ انداز می‌نامند.
فهرست شبکه‌های رادیویی افغانستان
الف) دولتی
• رادیو افغانستان
• رادیو هرات
• رادیو فراه
• رادیو کندهار
• رادیو خوست
• رادیو بلخ
• رادیو نیمروز
• رادیو سمنگان
• رادیو ننگرهار
• رادیو لغمان
• رادیو تخار
• رادیو کندوز
• رادیو پکتیا (رادیو گردیز)
• رادیو غزنی
• رادیو هلمند
• رادیو کنر
• رادیو فاریاب
• رادیو غور
• رادیو بادغیس
• رادیو بدخشان
• رادیو بغلان
• رادیو پکتیکا
• رادیو زابل
ب) خصوصی
• آرمان اف ام
• رادیو کلید
• رادیو صبح بخیر افغانستان
• آریانا اف ام
• رادیو سحر
• رادیو ندای صلح
• رادیو صدای زن افغان
• رادیو صدای عدالت
• رادیو سلام وطندار
• رادیو آزاد افغان
• شرق رادیو
• رادیو صلح پیغام
• رادیو جبل السراج
• رادیو شورای قره باغ
• رادیو بامیان
• ملی پیغام رادیو
• رادیو آمو
• رادیو ارتباط
• رادیو غزنویان
• رادیو نیلی دایکندی
• رادیو امام صاحب
• رادیو استقلال
• رادیو جاغوری
• رادیو ندای صبح
• رادیو نوبهار
• رادیو پکتیکا غږ
• رادیو قویاش
• رادیو رابعه بلخی
• رادیو سباوون
• رادیو صدای صلح (کاپیسا)
• رادیو صدای صلح (پروان)
• رادیو شړن
• رادیو سپین غر
• رادیو تخارستان
• رادیو تراج میر
• رادیو وطندار
• رادیو یوه والی غږ
• رادیو ظفر
• رادیو زهره
• رادیو آیینه
ج) سایر رادیو ها
• رادیو صدای جوان
• رادیو شریعت، رادیوی غیر رسمی و غیر قانونی مربوط به گروه طالبان
