دست طالبان دامن پاکستان
دست طالبان و دامان پاکستان؛ آیا اسلام‌آباد به خواست طالبان تمکین می‌کند؟
طالبان حکومت پاکستان را متهم می‌کنند که حریم هوایی‌اش را برای انجام حمله‌ها بر خاک افغانستان در اختیار نیروهای نظامی ایالات متحده امریکا قرار داده است. مسوولان نظامی طالبان از اسلام‌آباد می‌خواهند که از این پس به طیاره‌های بی‌سرنشین امریکایی اجازه ندهد با استفاده از حریم هوایی این کشور به خاک افغانستان دسترسی پیدا کند. اسلام‌آباد تاکنون در این باره واکنشی نشان نداده است، اما آگاهان سیاسی به این باورند که مخالفت نشان دادن طالبان با اسلام‌آباد در این مورد، ترفندی برای جذب شهروندان است.
ملا محمدیعقوب، سرپرست وزارت دفاع طالبان، روز یک‌شنبه، ۶ سنبله، در برنامه حساب‌دهی به ملت، انجام حمله‌های هوایی امریکا بر نقاط مختلف افغانستان را «تجاوز آشکار به خاک افغانستان» خواند و گفت اعتراض خود را در این باره با مقام‌های دولت ایالات متحده امریکا شریک ساخته؛ اعتراضی که به سخن او، تاکنون هیچ توجهی به آن صورت نگرفته است.
سرپرست وزارت دفاع طالبان می‌گوید: «امریکایی‌ها هنگام خروج، سیستم رادار ما را از کار انداخته و از بین بردند، اما اطلاعات ما نشان می‌دهد که آن‌ها ]طیاره‌های بی‌سرنشین امریکایی[ از طریق پاکستان وارد افغانستان می‌شوند و از حریم هوایی پاکستان استفاده می‌کنند.» محمدیعقوب می‌افزاید: «ما از پاکستان می‌خواهیم از فضای خود علیه ما استفاده نکند.»
طالبان در حالی از پاکستان می‌خواهند که حریم هوایی‌اش را در اختیار امریکا قرار ندهد که در یک ماه گذشته طیاره‌های بی‌سرنشین امریکا چندین حمله هوایی را در خاک افغانستان انجام داده‌اند. طیاره‌های بی‌سرنشین ایالات متحده امریکا حدود یک ماه پیش در ۹ اسد، حمله‌ای را در قلب کابل انجام داد که منجر به کشته شدن ایمن الظواهری، رهبر شبکه القاعده، شد. همچنان براساس گزارش‌ها، طیاره‌های امریکایی در ۱۵ اسد سال روان خورشیدی اهدافی را در ولسوالی اندر ولایت غزنی نیز مورد حمله قرار داده است. گفته می‌شود که در این حمله محل تجمع اعضای مطرح شبکه القاعده هدف قرار گرفته است.
با این حال، طالبان گشت‌زنی طیاره‌های امریکایی بر حریم هوایی افغانستان را تأیید می‌کنند، اما کشته شدن رهبر شبکه القاعده در افغانستان را هنوز به صراحت تأیید و یا رد نکرده‌اند. سرپرست وزارت دفاع طالبان در تازه‌ترین مورد گفته است که کشته شدن ظواهری یک ادعا از سوی امریکا است و تا زمانی که تحقیقات تکمیل نشود، جزییات تازه‌ای در این باره وجود ندارد.
از سوی دیگر، حکومت پاکستان تاکنون درباره قرار دادن حریم هوایی‌اش به دسترس طیاره‌های بی‌سرنشین امریکا واکنش تازه‌ای نشان نداده است. اسلام‌آباد در ماه اسد امسال، پس از انجام عملیات هوایی طیاره‌های بی‌سرنشین امریکا در کابل که منجر به کشته شدن رهبر شبکه القاعده شد، واکنش محتاطانه نشان داده است. وزارت خارجه پاکستان یک روز پس از تاییدی کشته شدن ظواهری توسط مقام‌های ارشد امریکایی، بیاینه‌ای مبهمی را صادر کرد. در این بیانیه بدون ذکر نام رهبر شبکه القاعده آمده است که دولت پاکستان از هرگونه عملیات ضدتروریسم، براساس قوانین بین‌المللی و قطع‌نامه‌های سازمان ملل متحد، حمایت می‌کند.
با این وصف، سرپرست وزارت خارجه طالبان در حالی پاکستان را به قرار دادن حریم هوایی‌اش در اختیار طیاره‌های بی‌سرنشین امریکا متهم می‌کند که روشن نیست حمله بر خانه ایمن الظواهری در کابل از کدام مسیر هوایی صورت گرفته است. رادارهای هوایی افغانستان با خروج نیروهای نظامی امریکا از افغانستان در ۲۴ اسد سال گذشته، از فعالیت باز مانده و توانایی ردیابی مسیر رفت‌وآمد طیاره‌های ملکی و نظامی را ندارد.
اما موضوع قرار دادن حریم هوایی پاکستان در اختیار امریکا بحث تازه‌ای نیست. حکومت پاکستان از این پیش در سال ۱۳۸۰ خورشیدی نیز حریم هوایی‌اش را در اختیار نیروهای هوایی ایالات متحده امریکا قرار داده است؛ اقدامی که ۲۱ سال پیش منجر به حمله امریکا به افغانستان و سرنگونی رژیم پیشین طالبان در این کشور شد. پرویز مشرف، نخست وزیر پیشین پاکستان بین سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۵ بارها از این اقدام اسلام‌آباد حمایت کرده و آن را هم‌طراز با «منافع ملی» پاکستان خوانده است. اسلام‌آباد با قرار دادن حریم هوایی‌اش در سال ۱۳۸۰ خورشیدی در اختیار نیروهای هوایی امریکا، سود هنگفتی به دست آورد و توانست وام‌های بانک جهانی را به صفر تقلیل دهد.
با این همه، آگاهان سیاسی با شناختی که از سیاست‌های طالبان و پاکستان دارند، اعتراض سرپرست وزارت دفاع طالبان نسبت به اسلام‌آباد را ترفندی برای جذب شهروندان کشور می‌دانند. احمد سعیدی، آگاه امور سیاسی، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که پاکستان از یک ماه به این‌سو عملاً دو میدان هوایی خود را در اختیار امریکایی‌ها قرار داده است. به سخن او، طیاره‌های بی‌سرنشین امریکایی از پایگاه نظامی ایالات متحده در قطر پرواز می‌کنند و با عبور از حریم هوایی پاکستان عملیات‌های نظامی را در خاک افغانستان انجام می‌دهند. آقای سعیدی می‌افزاید: «طالبان نمی‌توانند خود را از اسارت پاکستان نجات دهند، اما ظاهراً می‌خواهند به مردم افغانستان نشان دهند که ما آزاد و مستقل هستیم و می‌توانیم حتا علیه اقدام‌های پاکستان اعتراض کنیم، اما در حقیقت طالبان با پاکستان هم‌صدا هستند و نمی‌توانند از اسارت اسلام‌آباد خلاصی پیدا کنند.»
علت حمله‌های هوایی امریکا در خاک افغانستان چیست؟
نیروهای نظامی ایالات متحده امریکا در حالی با انجام حمله‌های هوایی اهدافی را در خاک افغانستان نشانه می‌گیرند که سیاستمداران امریکا اعتماد چندانی بالای طالبان ندارند. هرچند مقام‌های ارشد طالبان بارها به امریکا و کشورهای همسایه اطمینان داده‌اند که هیچ خطری از افغانستان آنان را تهدید نخواهد کرد، اما بی‌اعتمادی امریکا نسبت به مبارزه طالبان با گروه‌های تروریستی دیگر، هنوزهم پابرجا است.
فرانک مک‌کنزی، فرمانده پیشین ستاد مرکزی نیروهای نظامی امریکا، می‌گوید که افغانستان هنوز هم بستری برای تهدید ایالات متحده به شمار می‌رود. آقای مک‌کنزی هفته گذشته در صحبت با شبکه تلویزیونی «ان‌بی‌سی» امریکا توضیح داده که هنوز زود است پیش‌بینی شود که در افغانستان چه اتفاقی می‌افتد، اما آن کشور جنگ‌زده هنوز هم بستری برای تهدید امریکا است. به سخن او، گروه‌های افراطی مورد حمایت طالبان خطرات جدیدی را در آینده متوجه ایالات متحده امریکا خواهند ساخت.
فرمانده پیشین ستاد مرکزی مرکزی نیروهای نظامی امریکا همچنان به روابط طالبان با پاکستان اشاره کرده و گفته است که امریکا در جریان دو دهه حضور در افغانستان هرگز نتوانست معضل حضور طالبان در پاکستان را حل کند یا با پاکستان بر سر این موضوع به توافق برسد؛ زیرا به گفته او، پاکستان همواره بهشتی برای پناه دادن به طالبان بوده است. اظهارات آقای مک‌کنزی بیان‌گر این امر است که مقام‌های امریکایی با معرفتی که از رابطه پنهان و آشکار طالبان با پاکستان دارند، هیچ یکی از دو طرف را قابل اعتماد نمی‌پندارند.
از سوی دیگر، جو بایدن، رییس جمهور ایالات متحده امریکا، با اشاره به حمله‌های هوایی امریکا در خاک افغانستان می‌گوید که امریکا فشار خود علیه تهدیدات تروریستی از افغانستان را حفظ می‌کند. آقای بایدن در بیانیه‌ای که سه روز پیش در وب‌سایت کاخ سفید منتشر شد، گفته است: «حالا ما فشار علیه تهدیدات تروریستی را حفظ می‌کنیم بدون این که هزاران سرباز خود را در افغانستان در معرض آسیب قرار بدهیم.» او همچنان تأکید کرده: «دولت من به تعقیب تروریست‌هایی است که در پی آسیب رساندن به ایالات متحده امریکا هستند، آنان هر جایی که باشند، زیر فشار قرار خواهند داشت.»
این همه در حالی است که سرپرست وزارت دفاع طالبان با خون‌سردی کامل و لحن نه‌چندان تند از اسلام‌آباد خواسته که حریم هوایی‌اش را از این پس در اختیار طیاره‌های بی‌سرنشین ایالات متحده امریکا قرار ندهد. هنوز روشن نیست اسلام‌آباد به این اظهارات ملامحمدیعقوب چه واکنشی نشان خواهد داد
